سيزده نكته درباره قرآن - صفحه 64

توضيح اينكه خداوند، عوالم فراوان دارد: جبروت، ملكوت عليا، ملكوت سفلى، ارواح، اظلّه، انوار، عقول، روح، آخرت، دنيا (با تمام گستردگى كه دارد: دريا، زمين، فضا و...).
حرف دال ـ به تعبير امام صادق عليه ‏السلام ـ «دليل بر دوام ملك خداست و دلالت دارد بر اينكه خداى ـ عزّوجلّ ـ دائم است و از پيدايش و زوال، متعالى است؛ بلكه او كائنات را پديد آورده و هر موجودى به تكوين او وجود يافته است.» (همان: ص92)

11ـ6) لم يلد

خدا نزاييده است. هيچ چيزى از خدا صادر نشده است. هر صدورى، يك نوع زاييدن است: فضولات، فرزندان جسمى، حافظه، همّ و غمّ، نشاط و انبساط، اميد و خوف، قبض و بسط، ادراك و شعور، شنيدن، بوييدن، چشيدن، تمام اينها ولادت ماست. بعضى از اين فرزندان، فرزند كثيف‏اند و برخى، فرزند لطيف. صدور ما ولادت ماست؛ در حالى كه خدا «لم يلد» است. اعيان ثابته، در ذات مستجنّ نيستند و به صُور علمى حقّ تعالى، روشن نمى‏شوند.
اهل بصره نامه‏اى به حضور حضرت سيدالشهداء عليه ‏السلام نوشتند و معناى «صمد» را از حضرتش پرسيدند. ايشان در پاسخ، توضيحى مفصّل نوشت با مقدّمه‏اى كوتاه كه از خوض و جدال در قرآن و سخن گفتن بدون علم در باب آن نهى فرموده بود. سپس در نامه خود مرقوم فرمود:
از خدا شى‏ء كثيف، مانند فرزند، بيرون نمى‏آيد؛ نيز ديگر اشياء كثيف كه از آفريدگان بيرون مى‏آيد. شى‏ء لطيف نيز بيرون نمى‏آيد؛ مانند نفس و آنچه بَداوات از آن منشعب مى‏شود؛ مانند: چُرت، خواب، خطور ذهنى، همّ، اندوه، شادى، خنده، گريه، خوف، رجاء، رغبت، سستى، گرسنگى و سيرى. خداوند برتر است از اينكه شيئى از او بيرون آيد و شيئى ـ كثيف يا لطيف ـ از او زاده شود.» (17: ج 3، ص 223)

صفحه از 75