13ـ3) سلوك و اخلاق
قرآن در اخلاق و سكوت و معاشرت، يك اصل كلّى دارد:
«خذ العفو و أمر بالعرف و أعرض عن الجاهلين.» (اعراف (7) / 199)
عفو و گذشت را در زندگى خود، اصل قرار بده. به كارهاى خوب، امر كن و از افراد نادان ـ كه عقل خود را به كار نمىگيرند ـ روى بگردان؛ مگر در حدّ تربيت آنها. مضمون تمام احاديث اخلاقى، تفصيل همين آيه است.
13ـ4) اقتصاد
در اقتصاد، قرآن به حدّ وسط امر مىفرمايد: «ولا تجعل يدك مغلولة إلى عنقك و لا تبسطها كلّ البسط فتقعد ملوما محسورا.» (اسراء (17) / 29) «والذين إذا انفقوا لم يسرفوا و لم يقتروا و كان بين ذلك قواما.» (فرقان (25) / 67)
از بخل نهى كرده و فرمودند:
إنّ المرء إذا هلك، قالت الملائكة: ما قدّم؟ و قال الناس ما خلّف؟ فللّه آباؤكم! قدِّموا بعضا يكن لكم، و لا تخلّفوا كلّاً فيكن عليكم. (17: ج 4، ص420)
در اين باره، به روايات وسائل الشيعه، باب «حدّ الإسراف و التقتير» و باب «استحباب الاقتصاد و تقدير المعيشة» رجوع كنيد.
13ـ5) طبيعيّات
در روزگارى كه تمام دانشمندان جهان، زمين را ساكن مىدانستند، فرمود:
«ألم نجعل الارض كفاتا * أحياءً و أمواتا؟» (مرسلات (77) / 25 ـ 26)
«كِفات» متحرّكى است كه حركت مىكند و در حال حركت، پشت و رو مىشود؛ مثل توپى كه در دست بگيرى و بچرخانى و رها كنى؛ كه دو حركت همزمان دارد: وضعى (دور خودش) و انتقالى (در مدار خاصّ).