شما... به من خبر بده كه چگونه خاندان پيامبر را از اين مسند دور كرديد، با آن كه آنان سزاوارترينِ مردمان نسبت به آن مقام بودند؛ چرا كه خداى عزّوجلّ (در انفال (8)/ 75) مى‏فرمايد: «و أولوا الأرحام بعضهم أولى ببعض في كتاب اللّه‏.»^۱
از عبارت‏هاى طبرى و ديگر مورّخان نيز همين مطلب برمى‏آيد كه آنان، از شهادتين و نماز و زكات برنگشته بودند، بلكه در صلاحيّت خليفه ترديد داشتند. به علاوه ـ اگر كلام فخر را بپذيريم‏ـ ابوبكر نسبت به مرتدّان، از جنگ‏جويان نبود تا اين كه آيه‏ى كريمه شامل حال او شود، بلكه جنگ‏جويان، لشكر رسول اللّه‏ صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمبودند، كه وجود ابوبكر در آن جنگ مانند عدم بود.
هم‏چنين مى‏توان گفت كه در آيه، تصريحى نيست به اين مطلب كه آنان با ابزار شمشير در صحنه‏ى پيكار مى‏جنگند. تمام آن‏چه آيه مى‏گويد، آن است كه دين، نيازى به آن گروه ندارد، بلكه خداى سبحانه مقدّر مى‏سازد كه گروه‏هايى بياورد كه شأن آن‏ها اين است كه خدا را دوست دارند، خدايشان نيز دوست مى‏دارد، بر كافران سخت‏گير و با مؤمنان نرم‏خويند، در راه خدا جهاد مى‏كنند: يا توسّط شمشير، هرگاه جنگيدن را به صلاح دين بدانند، يا به گفت‏وگوى نيكو، اگر صلاح را در آن بدانند.
2ـ 7ـ 5) رازى گفته كه نام مرتدّ بر كسى اطلاق مى‏شود كه شريعت اسلام را ترك كند، در حالى كه گروهى كه با على[ عليه ‏السلام ] جنگيدند، در ظاهر چنين نبودند و كسى را نرسد كه بگويد كه حضرتش با آن‏ها جنگيد، از آن‏رو كه آنان از اسلام خارج شدند و على] عليه ‏السلام ] نيز آن‏ها را مرتدّ ندانست.
در جواب مى‏گوييم: به عقيده‏ى اماميّه، سه گروه ناكثين و قاسطين و مارقين (اصحاب جمل و صفيّن و نهروان) به دليل انكار ولايت، مرتدّ بودند. دانشمند بزرگ شيعه، شيخ مفيد گويد:
اجماع شيعه بر آن است كه كسانى كه با اميرالمؤمنين عليه ‏السلام جنگيدند، كافرند؛ امّا