معناشناسی «احد» در سورۀ توحید از منظر روایات فریقین

نشریه : پژوهش‌نامه علوم حدیث تطبیقی

نویسنده : پديدآورنده : حسین علوی مهر
پديدآورنده : محمدرضا حقیقت سمنانی

چکیده :

توحید مهم‌ترین سورۀ قرآن کریم در تبیین توحید ذاتی خداوند بوده و واژۀ «احد» که تنها یک‌بار در کتاب و در وصف ذاتی خدای تعالی آمده در این سوره است. با توجه به اینکه توحید زیربنایی‌ترین و اساسی‌ترین اعتقاد در اسلام و پایۀ همه معارف دین می‌باشد و واژۀ «احد» بر این اعتقاد اساسی دلالت دارد و از طرفی معنا و تفسیر این واژه محل تضارب آراء و اختلاف مفسران شیعه و سنی قرار گرفته، اهمیت و ضرورت پرداختن به معناشناسی احد در سورۀ توحید از منظر فریقین روشن می‌شود، پژوهش حاضر پس از بررسی لغوی واژۀ «احد» به معناشناسی احد در روایات و تفاسیر شیعه و سنی پرداخته است. مهم‌ترین معانی که از منظر فریقین برای این کلمه در پژوهش حاضر به‌دست آمده ترادف «احد» و «واحد»، عدم ترادف «احد» و «واحد»، وحدت غیر عددی «احد»، وحدت عددی «احد»، تجزیه‌ناپذیری، عدم ترکیب و بساطت ذات و نداشتن شریک و مانند برای خدای تعالی است که با تحلیل واژه احد و دلالت روایات اهل‌بیت(ع) روشن شد، احد بیانگر بساطت ذات و توحید غیر عددی خداوند است. روش پژوهش در این مقاله تحلیلی، توصیفی و انتقادی است.