استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر اعتبار زیارت اربعین، گفت: قوت متن این زیارت باعث می‌شود که انسان شکی در اعتبار آن نداشته باشد، زیرا چنین کلماتی از غیر معصوم صادر نمی‌شود. ضمن اینکه در آثار بزرگانی چون شیخ طوسی با سند نقل شده است.
زیارتاربعیناز نشانه‌های انسان مؤمن برشمرده شده و در روز اربعین به خواندن این زیارت سفارش شده است و درباره اهمیت و ثواب آن روایات بسیاری وجود دارد.
خبرنگار ایکنا با هدف آشنایی بیشتر با مضامین و سند این زیارت شریف باحجت‌الاسلام والمسلمین محمدامین پورامینی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه، گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید:
ایکنا ـ درباره سند زیارت اربعین و میزان اعتبار روایی آن توضیح دهید.
متن زیارت اربعینویژگی‌هایی دارد که آن را بسیار برجسته کرده است. ظاهراً اولین کسی که این زیارت را در آثار خود ذکر کرده مرحوم شیخ طوسی است. او فقیهی بزرگ و مؤسس حوزه علمیه نجف اشرف و از شاگردان شیخ مفید بود و در دو کتاب «تهذیب الاحکام»، جلد ۶ صفحه ۱۱۳ و کتاب دعای خود یعنی «مصباح المتهجد» در صفحه ۷۸۸ این زیارت را آورده است. قوت متن این زیارت باعث می‌شود که انسان در اعتبار آن شکّی نداشته باشد، زیرا چنین کلماتی از غیر معصوم صادر نمی‌شود. بعد از شیخ طوسی هم بزرگانی این زیارت را آورده‌اند که از جمله می‌توان به شیخ ابن المشهدی در کتاب مزار اشاره کرد. شهید اول در کتاب المزار، صفحه ۱۸۶، کفعمی در کتاب مصباح در صفحه ۴۸۸، سید ابن طاووس در اقبال الاعمال جلد دوم صفحه ۵۹۰ و آیت‌الله بروجردی در جامع احادیث شیعه، جلد ۱۲ صفحه ۴۳۰ متن این زیارت را آورده‌اند.
مرحوم شیخ طوسی آن را به عنوان «زیارت‌الاربعین» با سندش از صفوان بن مهران جمال آورده است. صفوان می‌گوید:
امام صادق(ع) به من فرمود در زیارت اربعین وقتی که روز کاملا آفتاب بالا آمد زیارت کن و بگو:
سلام بر حبیب خدا و صفی و برگزیده او. خطاب امام این است که «زیارت‌الاربعین» را این‌گونه بخوان:«السَّلامُ عَلَیٰ وَلِیِّ اللّٰهِ وَحَبِیبِهِ، السَّلامُ عَلَیٰ خَلِیلِ اللّٰهِ وَنَجِیبِهِ، السَّلامُ عَلَیٰ صَفِیِّ اللّٰهِ وَابْنِ صَفِیِّهِ، السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ، السَّلامُ عَلَیٰ أَسِیرِ الْکُرُباتِ وَقَتِیلِ الْعَبَرَاتِ.»
امروز رسانه‌ها در دست قدرت‌های استکباری و صهیونیستی است. به همین دلیل وقتی در یک گوشه جهان و حتی روستایی اتفاق کوچکی بیفتد که در راستای منافع آنان است غوغا می‌کنند، ولی نسبت به پیاده‌روی میلیونی اربعین که با حضور میلیون‌ها انسان از ملیت‌های مختلف و کشورهای گوناگون برگزار می‌شود سکوت می‌کنند یا آن را وارونه جلوه می‌دهند. گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است. مردم از ۵ قاره دنیا در این مراسم حضور دارند و به خصوص مردم عراق و ایران خوش درخشیده‌اند و عراقی‌ها در پذیرایی از زائران کوتاهی نمی‌کنند.
ایکنا ـ برخی مراد از زیارت اربعین را زیارت ۴۰ انسان مؤمن دانسته‌اند. دیدگاه شما چیست؟
اربعین یعنی بیستم صفر و سپری شدن ۴۰ روز از شهادت حضرت سیدالشهدا(ع)، ولی برخی کج‌اندیشان غافل می‌گویند که زیارت اربعین یعنی زیارت ۴۰ مؤمن. در زیارتی که شیخ طوسی آورده می‌گوید البته زیارت ۴۰ مؤمن هم خوب است، ولی چه ربطی به این مسئله دارد. در روایت امام عسکری(ع) درباره زیارت امام حسین(ع)، انجام زیارت اربعین از نشانه‌های مؤمن دانسته شده است و شیخ مفید و دیگران که این روایت را نقل کرده‌اند همین موضوع را فهمیده‌اند، یعنی مقصود زیارت اربعین زیارت امام حسین(ع) در چهلمین روز بعد از عاشوراست. برخی درصددند تا این حدیث واضح را وارونه تفسیر کنند و این کار نادرستی است.
قرار است زیارت اربعین جزء علائم شیعه باشد. لذا در روایت امام عسکری(ع) هم مطالبی آمده که نماد شیعه است؛ مانند بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم، و انگشتر به دست راست انداختن، سر را بر خاک نهادن،۵۱ رکعت نوافل و واجبات را به جا آوردن.
ایکنا ـ مضامین کلی این زیارت شامل چه نکاتی است؟
زیارت اربعین نماد شیعه است. در محتوای زیارت هم مطالب مهمی از زبان امام صادق(ع) درباره امام حسین(ع) بیان شده، از جمله اینکه امام حسین(ع) خلیل‌الله، حبیب‌الله، برگزیده، صفی الله، مظلوم، شهید، اسیر الکربات و قتیل العبرات است و بیان این است که او چه اندازه مصیبت‌ها را تحمل کرد. حسینی که اشک‌ها برای او ریزان است. در واقع امام صادق(ع) با این تعابیر به ما می‌آموزد که در مکتب حسین این‌گونه باشیم. او ولی خدا و فرزند ولی الله و صفی خدا و فرزند صفی خداست و رستگار شده و به فوز عظمی رسیده و با شهادتی که نصیب او شده به اوج سعادت رسیده و پاک و مطهر و میراث‌دار پیامبران گذشته است. او سختی‌ها را به جان خرید و خون پاکش را در راه اطاعت از خدا تقدیم کرد. «و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلالة». اين عبارت زيبا و گویاست. می‌فرماید که امام شهید شد تا مردم را از نادانی و سرگردانی و گمراهی برهاند و این فلسفه شهادت امام حسین(ع) است.
ایکنا ـ یکی از مضامین این زیارت همانند زیارت عاشورا به تولی و تبری اشاره می‌کند. چرا این مضمون در زیارات زیاد تکرار می‌شود؟
نمی‌توانیم در برابر واقعه کربلا ساکت و بدون موضع باشیم و لعن کردن دشمنان اهل بیت(ع) یعنی داشتن موضع. اینکه کسی بگوید امام حسین(ع) را دوست دارم، ولی کاری با دشمن وی ندارم چنین چیزی ممکن نیست و نمی‌توان این دو را با هم جمع کرد؛ تولی و هم تبری و عشق و محبت به او و نفرت از قاتلان و دشمنان او باید توأم باشند. لذا علمای اخلاق سفارش می‌کنند که تخلیه و تحلیه لازم است. لذا لعنی که در زیارت عاشورا می‌خوانیم یعنی ما با دشمنان او دشمن و دوستدار و پیرو او هستیم. لذا می‌خوانیم کسانی که امام را کشتند مورد عذاب الهی قرار خواهند گرفتند و امام به عهد خدا وفادار ماند و در راه او جهاد کرد تا آنگاه که جان به جان آفرین تسلیم کرد.
کسانی که مستقیم در کربلا علیه امام ایستادند و ظلم کردند و کسانی که آن زمان و بعد از آن شنیدند و سکوت کردند و راضی به آن شدند همه براساس زیارت عاشورا و این زیارت مورد لعن هستند. این افراد امروز هم هستند و فکر نکنیم کربلا تمام شده است، بلکه وسایل جنگی سال ۶۱ هجری که عبارت از شمشیر و نیزه بود امروز در قالب رسانه و قلم و شبکه‌های ماهواره‌ای وهابیت و وهابیت‌زدگان ادامه‌دهنده آن خط هستند. آنان حتی از یزید و معاویه دفاع می‌کنند. بنابراین جریان کربلای سال ۶۱ تمام نشده است و ادامه دارد.
فراز دیگر بعد از برائت هم بحث ولایت است، یعنی ما با حسین(ع) هستیم و دوستدار حسین را دوست داریم و دشمن دشمنان حسین هستیم. در ادامه زیارت اربعین به شخصیت آن حضرت اشاره می‌کند که تو نطفه‌ای پاک در صلب پاک بودی که در رحمی پاک نهاده شدی و هیچ نوع آلودگی گریبانگیر تو نشد و تو امامى بودی نیکوکار، متقی، مورد رضای الهی، پاک و هدایتگر، و شهادت می‌دهیم ائمه(ع) از فرزندان تو هستند، چون درباره امام حسین(ع) در روایات بیان شده است که خدا سه چیز را به سبب این فداکاری به امام(ع) داد؛ اول، شفا در تربت او. دوم، استجابت دعا در زیر قبه او و سوم، قرار دادن ۹ نفر از سلسله امامان از نسل او.
در ضمن این زيارت می‌خوانيم كه امام حسین(ع) حجت خدا بر مردم است. همچنین در این زیارت به رجعت اشاره شده و ما حاضریم در رکاب شما جانفشانی کنیم و به شهادت برسیم و ما با شماییم نه با دشمنانتان. زیارت اربعین این‌گونه به پایان می‌رسد که درود خدا بر تو و بر ارواح کسانی که با تو به شهادت رسیدند و درود بر اجساد شما. این زیارت مختصر بسیار زیباست و مطالب فراوانی دارد. در واقع اگر زیارت اربعین را با دقت بخوانیم و به آن اعتقاد داشته باشیم، زیارت با معرفتی را انجام داده‌ایم.
گفت‌وگو از علی فرج‌زاده
