احادیث داستانی چگونگى وقف صحيح

تهذيب الأحكام- به نقل از محمّد بن حسن صفّار -:

به امام حسن عسکرى علیه السّلام نامه نوشتم و از او درباره چگونگى وقف صحيح، سؤال کردم؛ زيرا روايت شده که وقف، اگر معيّن نباشد، باطل است و به وارثان، باز گردانده مى‏شود، امّا اگر معيّن باشد، صحيح و جارى است. گروهى مى‏گويند: وقف معيّن، وقفى است که در وقف نامه‏اش ذکر شده که آن، وقف فلانى و فرزندان او پس از وى است و چون نسلشان منقرض شد، از آنِ فقيران و بينوايان است تا آن گاه که خداوند، زمين و هر کس را که روى آن است، ارث ببرد. گروهى ديگر مى‏گويند: وقف معيّن، يعنى در آن ذکر شود که آن، براى فلانى و نسل پس از وى است تا آن گاه که باقى بمانند و ديگر در آخر آن ذکر نکند که پس از انقراض نسل، از آنِ فقيران و بينوايان است تا آن گاه که خداوند، زمين و هر کس را که روى آن است، ارث ببرد.

و وقف غير معيّن، اين است که بگويد: «اين، وقف است» و کسى را ذکر نکند. کدام يک از اين وقف‏ها صحيح و کدام باطل است؟ امام علیه السّلام نوشت: «وقف‏ها [همه درست و] مطابق با همان است که واقف، وقف مى‏کند، إن شاء اللّه‏!».

تهذيب الأحكام عن محمّد بن الحسن الصفّار:

كَتَبتُ إلى أبي مُحَمَّدٍ علیه السّلام أسأَ لُهُ عَنِ الوَقفِ الَّذي يَصِحُّ كَيفَ هُوَ؛ فَقَد رُوِيَ أنَّ الوَقفَ إذا كانَ غَيرَ مُوَقَّتٍ فَهُوَ باطِلٌ مَردودٌ عَلَى الوَرَثَةِ، وإذا كانَ مُوَقَّتاً فَهُوَ صَحيحٌ مُمضى، قالَ قَومٌ: إنَّ المُوَقَّتَ هُوَ الَّذي يُذكَرُ فيهِ أنَّهُ وَقفٌ عَلى فُلانٍ وعَقِبِهِ، فَإِذَا انقَرَضوا فَهُوَ لِلفُقَراءِ وَالمَساكينِ إلى أن يَرِثَ اللّهُ الأَرضَ ومَن عَلَيها. قالَ: وقالَ آخَرونَ: هذا مُوَقَّتٌ إذا ذُكِرَ أنَّهُ لِفُلانٍ وعَقِبِهِ ما بَقوا، ولَم يُذكَر في آخِرِهِ لِلفُقَراءِ وَالمَساكينِ إلى أن يَرِثَ اللّهُ الأَرضَ ومَن عَلَيها، وَالَّذي هُوَ غَيرُ مُوَقَّتٍ أن يَقولَ: هذا وَقفٌ، ولَم يَذكُر أحَدا، فَمَا الَّذي يَصِحُّ مِن ذلِكَ ومَا الَّذي يَبطُلُ؟ فَوَقَّعَ علیه السّلام:

الوُقوفُ بِحَسَبِ ما يوقِفُها إن شاءَ اللّهُ. [۱]