پژوهشگر و نویسنده پژوهشکده علامه طباطبایی گفت: حضرت فاطمه معصومه(س) که از ایشان به‌عنوان فاطمه ثانی یاد می‌شود، شخصیتی استثنایی در تاریخ اسلام بودند، زیارت ایشان در روایات همراه با وعده بهشت است و این منزلت والا نشان‌دهنده جایگاه برجسته ایشان نزد خداوند است.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل محمدی‌کرمانشاهی، پژوهشگر و نویسنده پژوهشکده علامه طباطبایی در گفت‌وگو با ایکنا از قم در پاسخ به اینکه چه ناگفته‌هایی درباره بانوی کرامت وجود دارد، اظهار کرد: اشتباهی در برخی ترجمه‌های زیارتنامه حضرت معصومه(س) وجود دارد که ایشان را دختر معنوی امام حسن(ع) و دختر حقیقی امام حسین(ع) دانستند در صورتی که ایشان دختر هر دو امام محسوب می‌شوند و درواقع این ویژگی یک فضیلت برای حضرت معصومه(س) به حساب می‌آید.
وی ادامه داد: حضرت معصومه(س) همان فاطمه موعودی است که امام صادق(ع) وعده تولد، سفر به قم، وفات یا شهادت حضرت را در قم دادند، همه این وعده‌ها زمانی داده شد که هنوز امام کاظم(ع)، پدر بزرگوار حضرت معصومه(س) به دنیا نیامده بودند.
محمدی بیان کرد: سرزمین قم از زمان قدیم شهری مقدس شمرده می‌شد، دریاچه ساوه که مابین شهر ساوه و قم بود در زمان تولد پیامبر اسلام(ص) خشک شد؛ شاید این اتفاق ناگوار به نظر برسد، اما خشک شدن این دریاچه باعث از بین رفتن مظاهر شرک در آن دوره شد، زیرا مردم آن زمان این دریاچه را می‌پرستیدند و افرادی را برای این دریاچه قربانی می‌کردند.
یکی از نکاتی که در خصوص شخصیت حضرت فاطمه معصومه(س) بیان می‌شود، توانایی‌های علمی ایشان است که منجر به پرورش شاگردان و تبیین آموزه‌های دینی شده بود، این بانوی گرانقدر به سبب منزلت علمی و اخلاقی‌اش، الگویی برجسته برای بانوان به‌ویژه دختران مسلمان به‌شمار می‌رود همچنین یکی بودن مادر حضرت با امام رضا(ع) جزو دیگر ویژگی‌های برتر ایشان یاد می‌شود.
وی در پاسخ به اینکه چه ویژگی‌های شاخصی در شخصیت حضرت معصومه(س) وجود داشت، افزود: یکی از نکاتی که در خصوص شخصیت حضرت فاطمه معصومه(س) بیان می‌شود، توانایی‌های علمی ایشان است که منجر به پرورش شاگردان و تبیین آموزه‌های دینی شده بود، این بانوی گرانقدر به سبب منزلت علمی و اخلاقی‌اش، الگویی برجسته برای بانوان به‌ویژه دختران مسلمان به‌شمار می‌رود همچنین یکی بودن مادر حضرت با امام رضا(ع) جزو دیگر ویژگی‌های برتر ایشان یاد می‌شود.
سفر پرخطر معصومه(س) به قم؛ پاسخ به شبهات ولایتعهدی امام رضا(ع)
محمدی در پاسخ به اینکه چه عاملی سبب سفر خواهر به سمت برادر شد، گفت: در دوران زندگی حضرت معصومه(س) رخدادهای ناگواری از جمله شهادت امام کاظم(ع) و هجرت اجباری امام رضا(ع) برای ولایتعهدی اتفاق افتاد، اما آن چیزی که منجر به آغاز سفر خواهر به سمت برادر شد، معرفت پایین برخی شیعیان و شایعاتی بود که درباره قبول کردن مقام توسط امام رضا(ع) مطرح شده بود، از این جهت خواهر به‌منظور رفع شبهه‌ها و تبیین جایگاه و شأن امام راهی مرو شد.
وی ادامه داد: باید به جایگاه بالای حضرت معصومه(س) در میان خاندان خود اشاره کرد زیرا با همین جایگاه توانست کاروانی متشکل از خواهران و برادران را برای دیدار با امام رضا(ع) راه بیندازد؛ همچنین مسیر هجرت حضرت معصومه(س) از کاظمین شروع سپس به کرمانشاه و در آخر به قم رسید.
محمدی تصریح کرد: به‌دلیل تبیین‌های مکرر حضرت در راه، خشم حکومت عباسی گریبان‌گیر کاروان حضرت شد و در این جریان، تعدادی از همراهان در نایین امروزی به شهادت رسیدند و مزار آن‌ها اکنون محل زیارت مردم است.
حضرت معصومه(س)؛ الگوی بی‌بدیل استقلال بانوان
وی در پاسخ به اینکه چگونه زنان و دختران امروز از سبک زندگی و شخصیت حضرت معصومه(س) برای رسیدن به اهداف خود الگو بگیرند، افزود: حضرت فاطمه معصومه(س) که از ایشان به‌عنوان «فاطمه دوم» یاد می‌شود، شخصیتی بودند که زندگی ایشان سرشار از آموزه‌های اخلاقی و علمی است، روایت‌های وارد شده در شأن و منزلت ایشان، زیارت‌شان را با وعده بهشت همراه کرده است و نشان از جایگاه والای حضرت در نزد خداوند دارد.
محمدی بیان کرد: این بانوی گرانقدر، در محضر پدر بزرگوارشان، امام کاظم(ع) و برادر بزرگوارشان، امام رضا(ع)، همچنین از بانوان خاندان امامت و رسالت، آموزه‌های فراوانی آموختند. از حضرت معصومه(س) نقل شده است که جلسات و مجالسی اختصاصی برای بانوان داشتند که در این جلسات بانوان حدیث می‌آموختند و روایات دینی را فرامی‌گرفتند، این امر نشان‌دهنده احترام به حریم‌های شرعی و حفظ استقلال علمی بانوان در فضای دینی و فرهنگی آن زمان است.
وی ادامه داد: برای دختران امروز، الگوبرداری از حضرت فاطمه معصومه(س) به معنای توجه به ارزش‌های علمی، اخلاقی و دینی است، این بانوان می‌توانند با رعایت حریم شرعی، حفظ ارزش‌های اخلاقی، برای کسب علم و فضیلت تلاش کنند، در جامعه حضور فعال داشته باشند و مسیر زندگی خود را به سمت رشد و تعالی هدایت کنند.
این پژوهشگر دینی افزود: درواقع زندگی حضرت فاطمه معصومه(س) به‌عنوان اسوه‌ای برای دختران و بانوان سراسر جهان، یک الگوی عملی و الهام‌بخش برای دستیابی به کمالات انسانی و فضایل اخلاقی است،. بانوان باید براساس آموزه‌های دینی، با حفظ استقلال فکری و شخصیتی، مسیر پیشرفت علمی و معنوی خود را ادامه دهند.
شهادت در مسیر ولایت؛ نقطه اشتراک مبارزات حضرت معصومه(س) و حضرت زهرا(س)
محمدی در پاسخ به اینکه آیا شباهت یا تفاوتی میان مبارزه حضرت معصومه(س) و حضرت فاطمه زهرا(س) با حکومت‌های وقت وجود دارد یا خیر؟ گفت: اگر بخواهیم مقایسه‌ای میان مبارزات حضرت فاطمه معصومه(س) و حضرت فاطمه زهرا(س) انجام دهیم، درمی‌یابیم که هر دو بانوی بزرگوار در شرایط سخت تاریخی به دفاع از امامت و ولایت پرداختند.
وی اضافه کرد: حضرت فاطمه زهرا(س) در دوران کوتاه پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) با چالش‌های شدیدی مواجه شدند که نهایتاً به شهادت حضرت منجر شد، از سوی دیگر، حضرت فاطمه معصومه(س) در دوران ولایتعهدی امام رضا(ع)، در مسیر دفاع از امامت برادر بزرگوارشان به روشنگری و تبیین مقام امامت پرداختند، فصل مشترک زندگی این دو بانوی گرانقدر، مبارزه در راه ولایت و امامت است که هر دو در این مسیر به شهادت رسیدند.
محمدی بیان کرد: حضرت فاطمه معصومه(س)، همچون مادر بزرگوارشان حضرت فاطمه زهرا(س) الگویی کامل برای بانوان مسلمان و حتی غیرمسلمان هستند. فضایل اخلاقی، علمی و مبارزاتی این دو بزرگوار در تاریخ اسلام جاودانه شده و زندگی آنان برای تمام افراد جامعه، فارغ از مذهب و دین درس‌آموز است.
وی افزود: حضرت فاطمه معصومه(س) که از ایشان به‌عنوان فاطمه ثانی یاد می‌شود، شخصیتی استثنایی در تاریخ اسلام بوده‌اند. مطابق با روایاتی که در شأن و منزلت ایشان وارد شده، زیارت ایشان همراه با وعده بهشت است، این منزلت والا نشان‌دهنده جایگاه برجسته ایشان نزد خداوند و تأثیر عمیق ایشان در اجتماع و فرهنگ اسلامی است.
محمدی در پاسخ به اینکه جایگاه حضرت معصومه(س) را در تاریخ معصومین(ع) و دینی چگونه می‌توان تشریح کرد؟ گفت: زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) در سه فصل زمانی تقسیم می‌شود؛ دوران مکه، مدینه و دوره کوتاه پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) که سخت‌ترین بخش زندگی ایشان و همراه با ظلم و ستم فراوان بود که این دوران کوتاه منجر به شهادت حضرت شد.
وی ادامه داد: زندگی حضرت فاطمه معصومه(س) نیز در دو دوره زمانی قابل بررسی است؛ دوره امامت پدرشان، امام کاظم(ع) که با اختناق شدید همراه بود، و دوره امامت امام رضا(ع) که خود به دو بخش قبل و پس از ولایتعهدی تقسیم می‌شود. پس از پذیرش ولایتعهدی امام رضا(ع)، شایعات و سخنان نادرستی در میان جامعه منتشر شد که شیعیان ضعیف‌الایمان نیز از آن تأثیر گرفتند، در این شرایط، حضرت فاطمه معصومه(س) به تبیین مقام امامت و دفاع از ولایت برادر بزرگوارشان پرداختند.
گفت‌وگو از حانیه‌سادات حسینی‌کیا
