۵۵۸۵.امام حسين عليه السلامـ به ابن عباس ـفرمود : هرگز سخن بيهوده مگوى؛ زيرا بيم گناه براى تو دارم و سخن سودمند نيز هرگز مگوى، مگر اين كه آن سخن به جا باشد.

۵۵۸۶.امام صادق عليه السلام :دانا، زياده گويى نمى كند.

1615 ـ نكوهش زياده گويى

۵۵۸۷.امام على عليه السلام :از زياده گويى بپرهيز،كه آن عيبهاى پنهان تو را آشكار مى سازد و كينه هاى آرام گرفته دشمنانت را بر ضد تو تحريك مى كند.

۵۵۸۸.امام على عليه السلام :خوشا به حال كسى كه ... زيادى مال خود را انفاق كرد و زبانش را از زياده گويى نگه داشت.

1616 ـ نهى از پرگويى

۵۵۸۹.خضر عليه السلامـ در سفارش هايش به موسى عليه السلام ـفرمود : هرگز پرگو و ياوه گو مباش؛ زيرا پرگويى، دانايان را لكّه دار مى كند و بديهاى سبك مغزان را آشكار مى سازد.

۵۵۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در غير از ياد خدا،بسيار سخن مگوييد؛ زيرا بسيار گويى جز در ياد خدا، موجب سختدلى مى شود و دورترين مردم از خدا آدم سختدل است.

۵۵۹۱.امام على عليه السلام :زنهار از پرگويى؛ زيرا كه لغزشها را زياد مى كند و ملال مى آورد.

۵۵۹۲.امام على عليه السلام :هر گاه عقل كامل شود، سخن گفتن كاستى گيرد.

۵۵۹۳.امام على عليه السلام :تا سخن را به زبان نياورده اى، سخن در بند توست. همين كه آن را به زبان آوردى، تو در بند سخن در مى آيى. پس همان گونه كه زر و سيم خود را در گنجينه مى نهى، زبانت را نيز در گنجخانه دهان نگه دار؛ كه بسا سخنى نعمتى را از كف برده و خشم و كيفرى [الهى] را آورده است.

۵۵۹۴.امام على عليه السلام :هر گاه سخنى گفتى، آن سخن مالك توست و هر گاه آن را، نگه داشتى در اختيار توست.

۵۵۹۵.امام على عليه السلام :كسى كه بداند گفتار او در شمار كردار اوست [و بازخواست مى شود]، گفتار او جز در مواردى كه مفيد است، اندك شود.

۵۵۹۶.امام على عليه السلام :آنچه نمى دانى مگوى، حتى تمام آنچه را هم كه مى دانى مگوى؛ زيرا خداوند بر كليه اعضاى بدن تو فرايضى واجب كرده است، كه روز قيامت به وسيله آنها بر ضدّ تو حجّت مى آورد.

۵۵۹۷.امام على عليه السلام :سخن چون داروست، اندكش سود مى بخشد و بسيارش كشنده است.

۵۵۹۸.امام على عليه السلام :سخن، ميان دو خصلت زشت قرارگرفته است: پرگويى و كم گويى؛ زيرا پرگويى به ياوه گويى مى انجامد و كم گويى، نشانگر درماندگى و عجز در سخن گفتن است.

۵۵۹۹.امام باقر عليه السلام :من خوش ندارم كه اندازه زبان مرد، فزونتر از اندازه دانش او باشد؛ چنان كه خوش ندارم اندازه دانش او، فزونتر از اندازه خرد او باشد.

۵۶۰۰.امام هادى عليه السلام :نادان، اسير زبان خويش است.

ر .ك : عنوان 241 «خاموشى» .

۵۵۸۵.الإمامُ الحسينُ عليه السلامـ لابنِ عبّاسٍ ـ: لا تَتَكَلَّمَنَّ فيما لا يَعنيكَ فإنّي أخافُ علَيكَ الوِزرَ، ولا تَتكَلَّمَنَّ فيما يَعنيكَ حتّى تَرى لِلكلامِ مَوضِعا . ^۱

1615 ـ ذَمُّ فُضولِ الكَلامِ

۵۵۸۶.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إيّاكَ وفضولَ الكلامِ ؛ فإنّهُ يُظهِرُ مِن عُيوبِكَ ما بَطَنَ ، ويُحَرِّكُ علَيكَ مِن أعدائكَ ما سَكَنَ . ^۲

۵۵۸۷.عنه عليه السلام :طوبى لِمَن ... أنفَقَ الفَضلَ مِن مالِهِ ، وأمسَكَ الفَضلَ مِن لِسانِهِ . ^۳

۵۵۸۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :العالِمُ لا يَتَكلَّمُ بالفُضولِ . ^۴

1616 ـ النَّهيُ عَن كَثرَةِ الكَلامِ

۵۵۸۹.الخضرُ عليه السلامـ مِن وصاياهُ لِموسى عليه السلام ـ: لا تكونَنَّ مِكثارا بالنُطقِ مِهذارا ، فإنّ كَثرَةَ النُّطقِ تَشينُ العُلَماءَ ، وتُبدي مَساويَ السُّخَفاءِ . ^۵

۵۵۹۰.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :لا تُكثِرُوا الكلامَ بغيرِ ذِكرِ اللّهِ ؛فإنَّ كَثرَةَ الكلامِ بغَيرِ ذِكرِ اللّهِ قَسوَةُ القَلبِ، إنّ أبعَدَ النّاسِ مِن اللّهِ القَلبُ القاسي . ^۶

۵۵۹۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إيّاكَ وكَثرَةَ الكَلامِ ؛ فإنّهُ يُكثِرُالزَّلَلَ ويُورِثُ المَلَلَ . ^۷

۵۵۹۲.عنه عليه السلام :إذا تَمَّ العَقلُ نَقَصَ الكلامُ . ^۸

۵۵۹۳.عنه عليه السلام :الكلامُ في وَثاقِكَ ما لم تَتَكلَّمْ بهِ ،فإذا تَكَلَّمتَ بهِ صِرتَ في وَثاقِهِ ، فَاخزُنْ لِسانَكَ كما تَخزُنُ ذَهَبَكَ ووَرِقَكَ ، فَرُبَّ كَلِمَةٍ سَلَبَت نِعمَةً وجَلَبَت نِقمَةً . ^۹

۵۵۹۴.عنه عليه السلام :إذا تَكَلَّمتَ بالكَلِمَةِ مَلَكَتكَ ، وإذاأمسَكتَها مَلَكتَها . ^۱۰

۵۵۹۵.عنه عليه السلام :مَن عَلِمَ أنّ كلامَهُ مِن عَمَلِهِ قلّ كلامُهُ إلّا فيما يَعنيهِ . ^۱۱

۵۵۹۶.عنه عليه السلام :لا تَقُلْ ما لا تَعلَمُ ، بَل لا تَقُلْ كُلَّ ماتَعلَمُ ، فإنَّ اللّهَ فَرَضَ على جَوارِحِكَ كُلِّها فَرائضَ يَحتَجُّ بها علَيكَ يَومَ القِيامَةِ . ^۱۲

۵۵۹۷.عنه عليه السلام :الكلامُ كالدَّواءِ ؛ قَليلُهُ يَنفَعُ ، وكَثيرُهُ قاتِلٌ . ^۱۳

۵۵۹۸.عنه عليه السلام :الكلامُ بَينَ خَلَّتَي سَوءٍ ، هُما : الإكثارُ والإقلالُ ، فالإكثارُ هَذَرٌ ، والإقلالُ عِيٌّ وحَصَرٌ . ^۱۴

۵۵۹۹.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :إنّي لَأكْرَهُ أن يكونَ مِقدارُلِسانِ الرجُلِ فاضِلاً على مِقدارِ عِلمِهِ ، كما أكرَهُ أن يكونَ مِقدارُ عِلمِهِ فاضِلاً على مِقدارِ عَقلِهِ . ^۱۵

۵۶۰۰.الإمامُ الهاديُّ عليه السلام :الجاهِلُ أسيرُ لِسانِهِ . ^۱۶

(انظر) عنوان 241 «الصمت» .