چرا خدا ديده نمى‏شود ؟

زنديق : اگر خدا وجود دارد ، پس چرا چشمم او را نمى‏بيند ؟
امام عليه السلام : تا اين‏كه ميان او - كه پديده نيست - و آفريده‏ها تفاوت باشد . او والاتر از آن است كه ديده ، او را درك كند، يا خيال به او احاطه يابد، يا عقل به كُنه او برسد .
زنديق : پس ، حد و مرز او را براى من بيان كن .
امام عليه السلام : او بى نهايت است و حد و مرزى ندارد .

چرا خدا بى‏نهايت است ؟!

زنديق : چرا [خدا بى‏نهايت است‏] ؟
امام عليه السلام : چون هر چيزى كه محدود است، نهايت دارد، و احتمال محدوديت ، مساوى است با احتمال زياده و نقصان‏پذيرى .
بنا بر اين ، او محدود نيست و زياده و نقصان نمى‏پذيرد و قابل تجزيه نيست و به وهم نمى‏آيد .

تبيين صفات خدا

زنديق : توضيح بدهيد اين‏كه مى‏گوييد : خداوندْ لطيف، شنوا ، بينا، دانا و حكيم است، آيا شنيدنْ جز با گوش ، ديدنْ جز با چشم، ظريفكارى جز با دست، و حكمت جز با سازندگى ، امكان‏پذير است ؟
امام عليه السلام : مقصود از اين‏كه مى‏گوييم خداوند ، لطيف و ظريفكار است ، آن است كه او در پديد آوردن مصنوعات ، ظرافت و دقت دارد . نمى‏بينى وقتى يكى در انتخاب چيزى ظرافت و دقت به خرج مى‏دهد، مى‏گويند : «فلانى چهقدر با لطافت كار مى‏كند»؟ بنا بر اين چرا اين معنا به آفريننده باشُكوه جهان گفته نشود ؟
و اين‏كه ما مى‏گوييم خداوند شنواست ، براى اين است كه هيچ صدايى از او پنهان نيست و در تشخيص هيچ لغتى اشتباه نمى‏كند . بنابراين او شنواست ؛ ولى نه به وسيله گوش .
و گفتم : او بيناست ؛ زيرا او جاى پاى مورچه ريز سياه را در شب تاريك بر سنگ سياه مى‏بيند ؛ او حركت مور را در شب قيرگون مشاهده مى‏نمايد . بنا بر اين او بيناست ؛ ولى نه به وسيله چشم ، همانند آفريده خود .
اين مناظره آن‏قدر طول كشيد تا اين‏كه در همان جلسه زنديق ، اسلام اختيار كرد .^۱

خدا كى به وجود آمد ؟!

زنديق : پس به من بگو كه او كِى به وجود آمده است ؟
امام عليه السلام : تو به من بگو كه كِى نبوده تا به تو بگويم كه كِى وجود يافته است ؟

دليل وجود خدا

زنديق : به چه دليل مى‏گويى كه هست ؟
امام عليه السلام : به دليل اين‏كه وقتى من به خويش مى‏نگرم ، مى‏بينم كه نمى‏توانم در طول و عرض ، چيزى به خود اضافه و يا از خود كم نمايم و نمى‏توانم ناخوشى‏ها را از خويش دفع، و منفعت را به سوى خود جلب كنم . روى اين حساب فهميدم كه بنياد هستى من ، بنايى دارد و لذا به او اعتراف كردم .
علاوه بر اين، با رؤيت پديده ابرها و گردش بادها و جريان خورشيد و ماه و ستارگان و غيره - كه آيات شگفت‏انگيز و متقن آفرينش هستند - دانستم كهاين امور ، تدبير كننده و پديدآورنده‏اى دارند .