بررسي مقايسه‌اي متن عهدنامه مالک اشتر در سه کتاب نهج‌البلاغه، تحف‌العقول و نهاية‌الإرب - صفحه 207

بررسی مقایسه‌ای متن عهدنامه مالک اشتر در سه کتاب نهج‌البلاغه، تحف‌العقول و نهایة‌الإرب

حسین پسندیده ۱

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی و مقایسه تطبیقی متن عهدنامه در کتب موجود، برای کشف اختلاف این متون و کمک به رسیدن به متنی استوار است. این بررسی و مقایسه از دو منظر قابل توجه می‌نماید: اول، از منظر آماری تا حجم کلی متن‌ها، تفاوت‌ها و اضافات معلوم شده و محلی که متن‌ها به هر نحوی با هم تفاوت پیدا می‌کنند، شناسایی شود؛ دوم، از منظر آسیب شناسی حدیث تا آسیب‌های احتمالی امکان سنجی شده و موارد آن به اجمال گزارش شود.
نتیجه این مقایسه نشان داد بیش از چهل مورد تصحیف، بیست مورد درج، دست کم پنج مورد سِقط و حدود هفتاد مورد تقطیع محتمل است. اضافات فراوان و گاه بسیار مهم و برجسته متن تحف‌العقول، قرابت نسبی متن نهج‌البلاغه و نهایة‌الإرب، تفاوت متون سه‌گانه در موارد متعددی و وجود اضافات اختصاصی برای هر سه متن، از دیگر نتایج این پژوهش است که نشان‌گر چگونگی رابطه بین این سه متن است. همچنین، ادعای تفاوت منابع مورد استفاده این سه کتاب، از دل این نتایج برآمده و دست کم قابل طرح خواهد بود.

کلیدواژه‌ها: عهدنامه مالک اشتر، نهج‌البلاغه، تصحیف، تقطیع، درج، سِقط.

درآمد

جایگاه رفیع و بی‌مانند امام علی علیه السلام از یک سو و فرصت تکرار نشده ایشان برای اداره حکومت در عرصه عمل، برای عهدنامه معروف ایشان به سردار بی‌نظیرشان مالک اشتر، جایگاهی ویژه و خاص را رقم می‌زند. به این دو نکته اصلی باید نکاتی را چون: تشنگی

1.دانشجوی دکتری دانشگاه قرآن و حدیث.

صفحه از 227