4 / 10

كوچك شمردن بدى‏

۸۰.علل الشرائع : حدّثنا محمّد بن موسى المتوكّل ، قال : حدّثنا عليّ بن الحسين السعد آبادى ، عن أحمد بن أبى عبد اللَّه البرقى ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن ابن أبى عمير ، عن عبد اللَّه بن الفضل ، عن خاله محمّد بن سليمان ، عن رجل ، عن محمّد بن عليّ‏[ عليهما السلام‏] - أنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ - :
يا مُحَمَّدَ بنَ مُسلِمٍ ! ... [ولا تَستَصغِرَنَّ سَيِّئَةً] ^۱ تَعمَلُ بِها ، فَإِنَّكَ تَراها حينَ تَسوؤُكَ .^۲

ترجمه‏

۰.حضرت عبد العظيم عليه السلام - به سند خود - : امام باقر عليه السلام خطاب به محمّد بن مسلم فرمود : «اى محمّد بن مسلم! ... هرگز كردار بد خود را كوچك مپندار؛ زيرا [در قيامت،] آن را ناخوشايند خواهى ديد» .

شرح‏

اين حكمت - كه در ادامه حديث پيشين ذكر شده - ، به اين آيه اشاره دارد:
(وَ مَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ .^۳و هر كس هم‏وزن ذرّه‏اى بدى كند، [جزاى‏] آن را خواهد ديد) .
كسى كه باور داشته باشد كوچك‏ترين كارهاى بد خود را در قيامت خواهد ديد ، اين تصوير، موجب شرمسارى و ناراحتى او مى‏شود و قطعاً هيچ كار بدى را كوچك نمى‏پندارد . در اين باره نيز چند نكته، قابل ذكر است :
1 . كوچك شمردن گناه ، كوچك شمردن نافرمانى خداى سبحان و در واقع ،

1 . معيار در ارزيابى عمل نيك ، پذيرفته شدن آن نزد خداوند سبحان است ، نه كوچكى و بزرگى آن . در حديثى از امام صادق عليه السلام آمده است :
مَن قَبِلَ اللَّهُ مِنهُ حَسَنَةً واحِدَةً لَم يُعَذِّبهُ أبَداً وَ دَخَلَ الجَنَّةَ .^۱
خداوند اگر يك كار نيك را از كسى بپذيرد، هرگز عذابش نمى‏كند و وارد بهشت مى‏شود!
بر اين اساس ، كارِ نيكِ مورد پذيرش خداوند متعال ، بزرگ است، هر چند در ديده افراد ظاهربين، كوچك شمرده شود .
2 . انسان نمى‏داند كدام عملش مورد قبول خداى سبحان است تا بتواند ارزيابىِ درستى از اعمال نيك خود داشته باشد . بنا بر اين بايد هيچ فرصتى را در انجام دادن كارهاى نيك از دست ندهد . در حديثى از امام على عليه السلام آمده است :
إنَّ اللَّه - تَباركَ و تَعالى - ... أخفى‏ رِضاهُ فى طاعَتِهِ ، فَلا تَستَغِرَنَّ شَيئَاً مِن طاعَتِهِ فَرُبَما وافَقَ رِضاهُ وَ أنتَ لا تَعلَمُ .^۲
خداوند - متعال - ... خشنودى خود را در طاعتش پنهان كرده است. پس هيچ طاعتى را كوچك مپندار ؛ زيرا چه بسا آن طاعت، با خشنودى او همراه باشد و تو بى‏خبر باشى .
3 . كوچك شمردن كار نيك ، نشانه ناباورى و يا بى‏اعتنايى به پاداش اخروى آن است . از اين رو، سبب مى‏شود كه انسان، تدريجاً نسبت به نيكى‏هاى بزرگ نيز بى‏اعتنا گردد .
با توجّه به نكات ياد شده، خردمند، كسى است كه هيچ كار نيكى را كوچك نمى‏شمارد و هيچ فرصتى را در زندگى ، براى انجام دادن نيكى‏ها از دست نمى‏دهد .