پژوهشى در باره تفسير و تأويل و تنزيل قرآن
واژههاى «تفسير» ، «تأويل» و «تنزيل»، كاربردهاى فراوانى در تبيين علوم و معارف قرآن كريم دارند . براى آشنايى اجمالى۱ با مفاهيم اين واژهها ، و تفاوت معانى آنها ، ابتدا اشاره كوتاهى به معناى لغوى آنها مىكنيم و سپس ، توضيح خواهيم داد كه مقصود از واژههاى ياد شده در قرآن و حديث چيست .
واژهشناسىِ «تفسير» ، «تأويل» و «تنزيل»
واژه «تفسير» در لغت به معناى ايضاح و تبيين است . در باره ريشه اين كلمه دو رأى وجود دارد : نخست آن كه اين واژه از مادّه «فسر» گرفته شده است . برخى «فَسْر» و «تفسير» را مترادف دانستهاند؛ ۲ اما به نظر مىرسد كه به دليل خصوصيت معنايى باب تفعيل - كه اغلب در معناى مبالغه و تكثير است - ، واژه «تفسير» مبالغه «فَسْر» و به معناى خوب آشكار و باز نمودن هر چه بيشتر عبارات و مطالب باشد .
ديدگاه دوم آن است كه اين واژه مشتق از مادّه «س ف ر» و مقلوب آن است . اين قول علاوه بر آن كه مبتنى بر قاعده اشتقاق كبير است - كه در زبان عرب رايج
1.براى آشنايى بيشتر با كاربرد اين واژهها ، مىتوانيد به دانشنامه جهان اسلام مدخلهاى «تأويل» ، «تفسير» و «تنزيل» و نيز دائرة المعارف بزرگ اسلامى مدخل «تأويل» مراجعه فرماييد .
2.فراهيدى ، ابن دريد ، جوهرى ، ابن فارس و ... .
