(4)
جنگ روانى از دیدگاه قرآن و سیره نبوى
قاسمى، غلامرضا
كارشناسى ارشد علوم قرآن و حدیث
مركز آموزش عالى تربیت مربّى عقیدتى، سیاسى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى
استاد راهنما: حجةالاسلام آشتیانى، محمّدرضا
استاد مشاور: حجةالاسلام نجفى، زینالعابدین
1380
186 صفحه
بررسى جنگ روانى از دیدگاه قرآن و سیره نبوى، موضوع این تحقیق توصیفى است. نگارنده، به منظور بررسى مسئله، به بیان فرضیههایى پرداخته است. وى نخست به بیان موضع اسلام در برابر جنگ روانى پرداخته و سپس روش استفاده جنگ روانى از نظر اسلام را شرح و بسط داده است. سپس نگارنده، به چهار نتیجه كلّى رسیده است:
1ـ استفاده از هر ابزارى در دو جهت مثبت و منفى امكانپذیر است و جنگ روانى، یكى از این ابزارهاست. 2ـ اسلام، استفاده از هر وسیله مشروعى را در جهت نجات انسان و جامعه و هدایت آنها بهسوى كمال، جایز مىشمارد و در مواردى از امكاناتى چون جنگ روانى نیز استفاده مىكند. 3ـ در قرآن كریم نیز آیاتى دالّ بر استفاده مطلوب از جنگ روانى براى مقابله جنگ روانى دشمن و خنثا كردن توطئههاى آنان وجود دارد. 4ـ در سیره نبوى هم موارد متعدّدى وجود دارد كه بر استفاده مطلوب از جنگ روانى صحّهگذارده است. بنا بر این، مىتوان این نتیجه را گرفت كه از دیدگاه اسلام، از شیوهها و روشهاى مشروع جنگ روانى مىتوان در جهت سعادت انسان استفاده كرد و خطرها و تهدیدهاى دشمن را برطرف ساخت.
این پایان نامه، داراى یك مقدّمه و پنج فصل با بخشهاى مختلف است.
در مقدّمه، نخست به طرح كلّى مسئله و تاریخچه پیدایى و به كارگیرى موضوع پرداخته شده و سپس با بررسى آثار اوّلیه، منابع اصلى تحقیق، به دو دسته تقسیم شده است: دسته اوّل، منابعى كه درباره جنگ روانى و تبلیغات به بحث و بررسى پرداختهاند؛ دسته دوم، قرآن و كتب تفسیرى و تاریخى در مورد سیره نبوى . گفتنى است كه مفسّران و مورّخان یا به این پدیده اشارهاى نكردهاند و یا به طور استطرادى از آن سخن به میان آوردهاند.
نگارنده، سپس در ادامه هدف تحقیق را بیان كرده و با بیان روش تحقیق، تعریف مفاهیم تحقیق، حدود و نقطه تمركز تحقیق، فواید تحقیق و سازماندهى تحقیق، مقدّمه را به انجام رسانده است.
فصل اوّل از دو بخش تشكیل شده است. در بخش اوّل، معانى واژههاى كلیدى، مفهوم جنگ، جنگ روانى، معناى شایعه، معناى واژه تخریب، و معنا و مفهوم تبلیغات توضیح داده شده، و در بخش دوم، تاریخچه به كارگیرى اصطلاح «جنگ روانى» توضیح داده شده است.
فصل دوم نیز دو بخش دارد: در بخش اوّل كه جنگ روانى از دیدگاه قرآن بررسى شده، به دو دسته از آیات اشاره شده و معناى بغى، فتنه و تشكیك در دین توسط منافقان، سپاهیان نامرئى، بدگمانى بر خدا، جنگ روانى علیه عهدشكنان، ایجاد جنگ روانى براى جلوگیرى از لغزش و كمك به تحقّق امر الهى، توضیح داده شده است.
فصل سوم، داراى دو بخش است: در بخش اوّل، نگاهى به جنگ روانى بر علیه سیره نبوى و اقدامات پیامبرصلى الله علیه وآله در مقابله با جنگ روانى دشمن كه در غزوات به كار مىگرفت، عنوان شده است.
فصل چهارم، درباره یكى از ابزارهاى مؤثّر در جنگ روانى، یعنى واژه «شایعه» است. محقّق، نخست، معناى شایعهپراكنى در عرف عمومى را بیان كرده و سپس به بررسى معناى شایعه در آیات قرآن كریم و سیره نبوى پرداخته و در ادامه، درباره انگیزه شایعهپراكنان، انواع شایعه و غلبه بر شایعه بحث نموده است و در پایان این فصل، به یكى دیگر از ابزارهاى جنگ روانى - كه تبلیغات منفى است - اشاره دارد و بر این عقیده است كه این حربه، بیشتر براى تخریب و ترور جایگاه شخصیتهاى ممتاز الهى استفاده مىشود.
فصل پنجم، درباره شیوههاى كاربردى جنگ روانى بر علیه امّت اسلامى است كه این فصل، خود در پنج بخش مطرح شده است. در بخش اوّل به توضیح یكى از راههاى كاربردى این موضوع، یعنى شبههافكنى و ایجاد تردید در باورهاى دینى مردم پرداخته و وارد توضیح معنا و مفهوم شبهه و مصداقهاى آن شده است. در بخش دوم، به شیوه دیگر، یعنى تحریف در نصوص دینى اشاره شده و در بخش سوم، بدعت و تفسیر به رأى و در بخش چهارم، به ناامید كردن مردم نسبت به آینده اسلام و انقلاب اشاره شده و در نهایت در بخش پنجم، استفاده از مفاهیم سیال فرهنگ بیگانه و بسترسازى براى ورود آن از دیگر شیوههاى كاربردى در جنگ روانى برشمرده شده است.
