مُعادل كنونى مَهرُ السُّنّه

پرسش :

مُعادل كنونى مَهرُ السُّنّه چقدر است؟



پاسخ :

گزارش هاى متعدّدى ، مهر السنّه را برابر با دوازده و نيم اوقيه نقره دانسته اند . اوقيه ، واحدى براى داد و ستد عرب ها در صدر اسلام و پيش از آن بوده و برابر با چهل درهمِ آن روزگار ، ارزش داشته است .[۱]درهم نيز در روزگار قديم ، واحدى براى داد و ستد و نيز وزن كردن نقره و برخى داروها و اشياى قيمتى بوده است . مقدار درهم ، در طول زمان ، دست خوشِ تغيير و تحوّل بوده است ؛ امّا پس از تبديل شدن آن به سكّه رايج حكومت اسلامى در روزگار اُمويان ، تا چندين قرن ، مقدار آن ، تفاوت نكرد و امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام نيز در برابر پرسش راويان ، برابرى هر اوقيه با چهل درهم را با همان درهم رايجِ اُموى در زمان خود ، اعلام داشته اند . وزن اين درهم ، معيّن و حدود سه گرم نقره است .[۲]

بر اين اساس ، مهر السنّه حدود هزار و پانصد گرم نقره مى شود . هر گرم نقره معمولى (عيار ۸۴ در صد) در زمان نگارش اين نوشته (تيرماه ۱۳۹۳) ، حدود دو هزار تومان داد و ستد مى شود . در نتيجه ارزش ريالى اين مهر ، حدود سه ميليون تومان برابر با هزار دلار امريكا مى شود كه در حال حاضر ، مهرى اندك به شمار مى آيد و پرداخت آن دشوار نيست .

مقدار واقعى مَهرُ السُّنّه

با توجّه به تغيير ارزش نقره در طول زمان و كاهش و افزايش نرخ برابرى آن نسبت به طلا و ديگر فلزات گران بها ، ممكن است اين ادّعا مطرح شود كه «قدرت خريدِ» پانصد درهم نقره در صدر اسلام ، بيشتر از اكنون بوده است و از اين رو ، معادل واقعى مهر السنّه يعنى قدرت خريد آن را بايد به دست آورد . به سخن ديگر بايد نقره را با چند كالاى باارزش ديگر سنجيد و سپس آن قدرت خريد را به بهاى پول رايج امروز محاسبه كرد .

براى نمونه ، برخى فقيهان متقدّم ، مهر السنّه را پانصد درهم يا پنجاه دينار دانسته اند ؛ زيرا در روزگار آنان ، هر ده دِرهم ، برابر با يك دينار بوده است . نتيجه اين سخن ، شناور بودن مهر السنّه است ، هر چند زياد بودن آن را نتيجه نمى دهد ؛ زيرا هر دينار ، يك مثقال شرعى طلاست و هر مثقال شرعى ، برابر با سه چهارم مثقال عرفى است . هر مثقال عرفى نيز برابر با ۴/۲۶۵ گرم است . از اين رو هر مثقال شرعى يا همان دينار برابر با ۱۹۸۷۵/ ۳ گرم طلا مى شود . امروز در ايران هر گرم طلاى معمولى حدود نود و شش هزار تومان يا سى و دو دلار امريكا معامله مى شود و اگر دينار را ريخته شده از طلاى معمولى بدانيم ، هر دينار در حدود سيصد هزار تومان قيمت خواهد داشت كه پنجاه دينار آن برابر با پانزده ميليون تومان خواهد بود . اين، مبلغ فراوانى نيست و حتّى از بهاى ارزان ترين خودروى سوارى تازه توليد در ايران نيز كمتر است .

گفتنى است طبق برخى گزارش ها ، در روزگار پيامبر(ص) ، ارزش نقره در برابر طلا ، نوسان داشته و در بالاترين حدّ خود ، به نرخ برابرى هر هفت يا هشت درهم (نقره) در برابر يك دينار (طلا) رسيده است . بر اين پايه نيز پانصد درهم ، مبلغ زيادى نمى شود ؛ زيرا برابر هفتاد دينار و معادل ۲۲۳/۹۱۲۵ گرم طلا مى شود كه ارزش آن اكنون (تيرماه ۱۳۹۳ شمسى) نزديك به بيست و دو ميليون تومان مى گردد .

شيوه ديگر محاسبه ميزان «قدرت خريدِ» مهر السنّه ، دقّت در جزئيات گزارش ازدواج امام على عليه السلام و فاطمه عليها السلام و خريدهاى انجام شده با مبلغ مورد بحث (مهر السنّه) است . بر طبق گزارش هاى متعدّد ، امام على عليه السلام با فروش زره خود (و طبق برخى گزارش ها ، با فروش زره و بُرد يَمانى خود) ، حدود چهارصد و هشتاد درهم يا اندكى فزون تر و كمتر ، فراهم نمود[۳]و آن مبلغ را به پيامبر(ص) سپرد . پيامبر خدا نيز با آن پول ، وسايل بسيار ساده و حدّ اقلىِ يك زندگى مشترك را تهيّه نمود . خوش بختانه سياهه بخشى از اين وسايل و بهاى آنها موجود است[۴]و نشان از سادگى و ارزانى اين جهيزيّه دارد . بر اين پايه هم بايد گفت كه مهر السنّه ، مبلغى نه چندان زياد است كه با آن ، تنها مى توان اثاثيه ضرورى ، ساده و اوّليه يك خانه كوچك را تهيّه نمود .


[۱]مؤلّفان كتاب هاى غريب الحديث و لغت و نيز فقيهان متقدّم شيعه و اهل سنّت ، اين برابرى را ذكر كرده اند . خوش بختانه امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام نيز در چند حديث ، اين تساوى را بيان كرده اند .

[۲]به طور دقيق تر ، وزن هر درهم ، برابر با ۲ / ۹۸۵ گرم است (ر . ك : العقد المنير ، سيّد موسى حسينى مازندرانى : ص ۲۷۱) .

[۳]برخى گزارش ها ، آن را مبالغ كمترى هم گفته اند كه با گزارش هاى فراوان ديگر ، متعارض اند و امكان تصحيف دارند . علاّمه مجلسى نيز پس از ذكر اقوال ، قول صحيح تر را پانصد درهم دانسته است (ر . ك : بحار الأنوار : ج ۴۳ ص ۱۱۲) .

[۴]ر . ك : الأمالى ، طوسى : ص ۴۱ . در اين حديث ، پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمان داده كه با آن پول ، لباس و اثاث خانه بخرند و از جمله خريدها ، پيراهن ، روسرى ، حوله ، تُشك ، حصير ، دستاس و چيزهايى از اين قبيل بوده است .



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت