تحليل و بررسي روايات سهوالنبي(صلّي الله عليه و آله و سلم)

محمد ابراهيمي راد ^۱

چکيده

يکي از شبهه‌هاي مطرح شده در موضوع عصمت پيامبران اين است که آيا پيامبران از ناخودآگاهي (سهو) و فراموشي به هنگام عمل به احکام شرعي و در امور عادي و زندگي شخصي به دور و در امان‌اند يا همانند ساير مردم به سهو و نسيان در اين موارد گرفتار مي‌شوند؟ بيشتر متکلمان و دانشمندان شيعه به عصمت پيامبران از سهو و نسيان باور دارند و دلايلي را براي اثبات آن، در جاي خود آورده‌اند؛ ولي بعضي از دانشمندان شيعه و در صدر آنها، مرحوم شيخ صدوق و استادش ابن‌وليد، به روا بودن سهو و فراموشي پيامبران به هنگام عمل به احکام شرعي باورمنداند. اصلي‌ترين دليل اين دسته از عالمان شيعه، رواياتي است که در منابع شيعه و اهل سنت دربارة سهو و اشتباه پيامبر( در نماز وارد شده است. در اين مقاله به بررسي و تحليل روايات وارد شده پرداخته شده و ثابت گرديده که با اين روايات نمي‌توان سهو و حتي اسهاي پيامبر را ثابت کرد.

کليد واژه‌ها: سهوالنبي، اشتباه پيامبران، روايات سهوالنبي، موافقان و مخالفان سهوالنبي.

طرح مسأله

يکي از مسائل مهم اعتقادي مسأله عصمت انبياست. متکلمان اسلامي مراتب عصمت پيامبران را به چهار بخش تقسيم کرده‌اند: 1. عصمت از گناه، 2. عصمت از خطا و نسيان در دريافت وحي از خداوند، 3. عصمت از خطا و نسيان در ابلاغ وحي به انسان‌ها، 4. عصمت از خطا و نسيان در مقام عمل پيامبر به احکام و در امور عادي و موضوعات خارجي.
عصمت انبيا از گناهان و همچنين عصمت آنان از اشتباه و فراموشي در مقام دريافت وحي از خداوند و رساندن و تبيين آن براي مردم، از عقايد قطعي و اجماعي شيعه است؛ اما عصمت از سهو و نسيان در مقام عمل به احکام و امور عادي و زندگي شخصي پيامبر، کمابيش مورد اختلاف علماي شيعه واقع شده است.
نزديك به تمامي علماي شيعه به عصمت پيامبر از سهو و نسيان در مقام عمل به احکام و در امور عادي و زندگي شخصي معتقدند و براي اثبات اين سخن دلايلي را برشمرده‌اند؛ ولي در ميان علماي