سلام داده و بعد از تذکر و يادآوري، ايشان دو رکعت ديگر را اضافه کرده و نماز را چهار رکعتي تمام کردهاند. پس، از اين روايات استفاده ميشود که خداوند به خاطر مصالحي همچون تعليم حکم سهو در نماز به مردم و... . پيامبر را گرفتار سهو و اشتباه در نماز کرده است.
در پاسخ ميگوييم: اولاً، در مقابل اين روايات ـ که بر سهو النبي در نماز و اتيان سجده سهو از سوي پيامبر دلالت دارند ـ روايات متعددي در گونههاي مختلف بر نفي سهو از پيامبر( دلالت دارندکه بدان ميپردازيم:
الف. روايتي که در خصوص سهو در نماز وجود دارد، مبني بر اينکه پيامبر هيج وقت سجده سهوي انجام نداده است و آن روايت، موثقه زراره است:
و باسناده، عن محمد بن علي بن محبوب، عن أحمد بن محمد، عن الحسن ابن محبوب، عن عبد الله بن بكير، عن زرارة قال: سألت أبا جعفر(: هل سجد رسول الله( سجدتي السهو قط؟ قال: لا؛ 1 شيخ طوسي به سند خود، از محمّد بن علي بن محبوب، از احمد بن محمّد، از حسن بن محبوب، از عبدالله بن بکير، از زراره نقل ميکند: از امام باقر( سؤال کردم: آيا رسول خدا( سجده سهو به جاي آورده است؟ فرمود: خير.
اين حديث از نظر سند قابل اعتماد است؛ چون موثقه است و با احاديث سهو النبي معارض ميشود و در مقام تعارض بين دو دسته روايات، روايتي که مخالف با عامه است، اخذ شده و روايات موافق با عامه بر تقيه حمل ميشود. در نتيجه، روايات دال بر سهوالنبي چون موافق با روايات عامه است، بر تقيه حمل شده و طرد ميشوند. از اين رو، شيخ طوسي بعد از نقل اين روايت موثقه ميفرمايد:
الذي افتي به ما تضمنه هذا الخبر، فأما الاخبار التي قدمناها من أنه سها فسجد فهي موافقة للعامة؛
من طبق اين روايت فتوا ميدهم و رواياتي که بر سهو پيامبر دلالت دارند، موافق عامه هستند.
بر اين اساس، نميتوان از آن روايات، اسهاءالنبي را نتيجه گرفت. 2
ب. رواياتي که دلالت دارند كه پيامبر و امام گرفتار سهو و نسيان نميشوند. تعدادي از اين روايات را به عنوان نمونه ذکر ميکنيم:
1. کليني( (م 329ق) در کتاب الکافي، کتاب عقل و جهل آورده است:
عدة من اصحابنا، عن احمد بن محمد، عن علي بن حديد، عن سماعة بن مهران. قال: کنت عند ابي عبد الله( وعنده جماعة من مواليه، فقال: اعرفوا العقل و جنوده و الجهل و جنوده تهتدو... فقال ابوعبدالله: ان الله خلق العقل... ثم جعل للعقل خمسة و سبعين جنداً فکان مما اعطي الله
1.. تهذيب الاحكام، ج۱، ص۲۳۶.
2.. نفي السهو عن النبي، ص۳۰.