امام كلماتى بر زبان جارى ساخت و سپس دست خود را بر ديده ام كشيد . ناگاه ديدم ، همان طور كه امام فرموده بود ، انبوهى ميمون و خوك مشغول طوافند . ديدن اين منظره هولناك مرا به وحشت انداخت ، تا اين كه امام دوباره دست بر ديده ام كشيد و آنان را به صورت نخست يافتم . ^۱
همان طور كه در اين حديث آمده است ، امام با تصرف ولايى خود از طريق دست كشيدن بر ديده هاى ابو بصير ، حجاب هاى ديده قلب او را كنار زد ، و با كنار رفتن حجاب ها چهره واقعى و باطنى مردمِ ميمون صفت و خوك سيرت براى او آشكار شد . ولى اولياى بزرگ الهى ، كه خود حجاب هاى باطنى خود را با تزكيه نفسى برداشته اند ، شخصا مى توانند با ديده دل ، باطن جهان هستى را آنچنان كه هست مشاهده نمايند .

گوش هاى قلب

نمونه دوم از احاديثى كه در مورد حواس باطنى قلب از معصومين نقل شده است ، حديثى است درباره حس سامعه قلب از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله كه نص آن چنين است :
إنَّ لِلْقَلْبِ ، اُذُنَينِ فَإذا هَمَّ العَبدُ بِذَنبٍ قَالَ لَهُ روحُ الإيمانِ : لاتَفعَلْ ! و قالَ لَهُ الشَّيطانُ : اَفعَلْ!^۲قلب انسان ، دو گوش دارد كه وقتى او تصميم به انجام گناهى مى گيرد ، روح ايمان^۳[از يك سو] به او مى گويد: نكن! و شيطان[از سوى ديگر] به او فرمان مى دهد كه : بكن!

ديده هاى دل

نمونه اول ، حديثى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله است كه مضمون آن از امام زين العابدين و امام صادق عليهماالسلام نيز نقل گرديده و محدّثان شيعه و سنى ، با اندكى اختلاف در لفظ ، آن را نقل كرده اند ، و متن آن چنين است :
ما مِن عَبدٍ إلّا و فِى وَجهِهِ عَينانِ يُبصِرُ بِهِما أمرَ الدُّنيا و عَينانِ فِى قَلبِهِ يَبصُرُ بِهِما أمرَ الآخِرَةِ. فَإذا أراد اللّهُ بِعَبدٍ خَيرا فَتَحَ عَينَيهِ اللَّتَين فى قَلبِهِ فَأبصَرَ بِهِما ما وَعَدَهُ بِالغَيبِ ، فَآمَنَ بِالغَيبِ عَلَى الغَيبِ... .^۱همه مردم بدون استثنا دو چشم در صورت دارند كه با آنها محسوسات و امور مربوط به جهان ماده را مى بينند ، و دو چشم در قلب دارند كه با آنها امور نامحسوس و آنچه را مربوط به جهان آخرت است ، مشاهده مى نمايند.
پس هنگامى كه خداوند [بر اساس حكمت] خير كسى را بخواهد ، دو چشم قلب او را باز مى كند و او با ديده هاى دل وعده هاى غيبى خدا را مشاهده مى كند ، و با ديده هاى غيبى به غيب ايمان مى آورد.

نمونه اى از ديدارهاى قلبى

ابو بصير كه يكى از ياران امام صادق عليه السلام است نقل مى كند : در سفرى همراه آن حضرت به حج رفته بودم . هنگام طواف وقتى كه نگاهم به انبوه جمعيت طواف كننده افتاد ، اين سؤال به ذهنم رسيد كه آيا خداوند ، اين مردم را مى بخشد؟ اين مسئله را با امام در ميان گذاشتم . امام در پاسخ فرمود :
يا أبا بَصير ، إنَّ أكثَرَ مَن تَرى قِرَدَةٌ و خَنازِيرُ.اى ابو بصير ! بيشتر اين مردمى كه مشاهده مى كنى ، ميمون و خوك اند.
تعجب كردم و از امام خواستم كه اگر ممكن است چهره واقعى آنان را به من نشان دهد .