419
مباني شناخت

عنايت مى كند :
«وَ الَّذِينَ جَـهَدُواْ فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا .۱
آنان كه همه توان خود را در راه ما به كارگيرند ، هر آينه به طور حتم ، آنان را به راه هاى خود رهنمون مى شويم»
.
در اين مورد امام على عليه السلام مى فرمايد :
مَن كانَ مَقْصَدُهُ الحَقَّ أدرَكَهُ و لَو كانَ كَثِيرَ اللَّبسِ.۲كسى كه مقصد او حق باشد ، به آن مى رسد ، گرچه آن مقصد بسيار مشتبه و رسيدن به آن دشوار باشد.

6 . اخلاص

رهنمود ششم براى روشن ماندن چراغ بصيرت ، اخلاص است .
مقصود از اخلاص اين است كه حركت انسان در راه تكامل براى خدا باشد نه به انگيزه هاى نفسانى . با تحقق اين شرط است كه تداوم روشنايى چراغ بصيرت ، قطعى و وصول انسان به قلّه كمال انسانى ، حتمى مى شود . به عبارت ديگر اجتناب از موانع شناخت ، در تداوم خود نيازمند تقوا و زهد است و تقوا و زهد در تداوم نيازمند عمل است و عمل در تداوم به جهاد نياز دارد و جهاد در صورتى مى تواند نقش خود را در تداوم بصيرت و تكامل انسان ايفا نمايد كه توأم با اخلاص باشد؛ همان شرطى كه با كلمه «فينا» در آيه 69 سوره عنكبوت به آن اشاره شده است ؛ يعنى : جهاد و به كارگيرى همه توان در انجام آنچه انسان آن را درست مى داند ، در صورتى موجب هدايت قطعى او مى شود كه در راه خدا و براى خدا و همراه با اخلاص باشد .

1.عنكبوت : آيه ۶۹ .

2.غرر الحكم : ح ۹۰۲۴ .


مباني شناخت
418

علم همراه عمل است؛ پس كسى كه مى داند عمل مى كند و كسى كه عمل مى كند مى داند. و علم عمل را صدا مى زند ، اگر عمل او را اجابت كرد مى ماند و گرنه مى رود.
در روايت ديگرى آن حضرت مى فرمايد :
... لاَ مَعرِفَةَ إلّا بِعَمَلٍ ، فَمَن عَرَفَ دَلَّتهُ المَعرِفَةُ عَلَى العَمَلِ ، و مَن لَم يَعمَلْ فَلَا مَعرِفَةَ لَهُ.۱شناخت جز با عمل تحقق نمى يابد . پس كسى كه شناخت ، اين شناختن او را به عمل راهنمايى مى كند و كسى كه عمل نمى كند ، شناخت ندارد.

5 . جهاد

رهنمود پنجم براى روشن ماندن چراغ بصيرت ، جهاد است .
مقصود از جهاد ۲ به كارگيرى همه توان براى پيمودن راه تكامل است . وقتى چراغ بصيرت روشن شد و انسان راه تكامل را يافت و حركت را آغاز كرد ، تداوم اين حركت نياز به جهاد ، يعنى به كارگيرى همه توان دارد .
به عبارت ديگر ، تقوا و زهد در تداوم خود نيازمند عمل ، و عمل در تداوم خود نيازمند جهاد است .
از نظر قرآن كريم ، اگر انسان همه توان خود را براى راه خدا كه همان راه رشد و تكامل انسان است ، به كارگيرد ، خداوند شناخت هاى مورد نياز او را قطعا به او

1.الكافى : ج ۱ ص ۴۴ ح ۲ . براى آشنايى بيشتر با رواياتى كه بر مطالب مذكور دلالت دارند ، ر . ك : ميزان الحكمة : باب ۲۵۴۶ (دور العمل في المعرفة) و باب ۲۸۴۲ (دور العمل في العلم) .

2.الجهاد و المجاهدة : استفراغ الوسع فى مدافعة العدو. و الجهاد ثلاثة أضرب : مجاهدة العدو الظاهر و مجاهدة الشيطان و مجاهدة النفس. و تدخل ثلاثتها فى قوله تعالى : «وَ جَـهِدُواْ فِى اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ ...» ؛ جهاد و مجاهده ، به كارگيرى نهايت توان در دفع دشمن است. و جهاد بر سه قسم است : جهاد با دشمن آشكار و جهاد با شيطان و جهاد با نفس . و هر سه نوع آن در كلام خداوند آمده است كه : «و در راه خدا جهاد كنيد ، چنان كه حق جهاد در راه اوست ...» (مفردات ألفاظ القرآن : ص ۱۰۱) .

  • نام منبع :
    مباني شناخت
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    دوم
تعداد بازدید : 518758
صفحه از 484
پرینت  ارسال به