بررسی دلایل رویکرد اخباریان به علم رجال

حسن نقی زاده^۱

سعیده سادات موسوی نیا^۲

چکیده

اخباریان، در قرون اخیر، بر گروهی از عالمان اطلاق می‌شود که نسبت به اخبار رسیده از معصومان علیهم السلام توجه ویژه نشان می‌دهند. در این میان، دیدگاه این گروه نسبت به علم رجال و ارزش آن در خور تأمل است. آنچه مشهور است، رویکرد منفی اخباریان به علم رجال و انکار نیاز به این دانش از سوی آنان است. شاید مخالفت اخباریان با علم درایه و در پی آن، تنویع حدیث و از سوی دیگر، رابطه تنگاتنگ میان علم درایه و دانش رجال همگان را بدین باور واداشته است. این پژوهش در صدد است که مشخص کند اخباریان به طور مطلق منکر علم رجال نبوده‌اند. تألیفات رجالی و گاه بررسی سندی روایات توسط آنان، این مدعا را تأیید می‌کند که آنان خود، منهج رجالی خاصی را داشته‌اند و در قبال آن اهداف خاصی را دنبال می‌کردند.

کلید واژه‌ها: اخباریان، علم رجال، بررسی سندی.

اخباریان و گونه‌های اخباری‌گری

«اخباری»، از ماده «خبر»، به طور مطلق، بر هر که با تاریخ سر و کار داشته، اطلاق می‌شده است؛^۳ چنان که ابن ندیم در الفهرست از «مورخ» با عنوان«اخباری» یاد کرده است.^۴ اطلاق اخباری بر مورخ، اصطلاحی رایج و قدیمی بوده است؛ به عنوان مثال یعقوبی از ابو مخنف اخباری یاد می‌کند.^۵ اما از قرن چهارم به بعد بر محدثان نیز اطلاق می‌شده است.^۶