أم ورقه صحابیه، واقعیت یا خیال

نشریه : علوم حدیث 88

نویسنده : پديدآورنده : معصومه ریعان

سال 1397 / شماره پیاپی 88 / صفحه

چکیده :

أم ‏ورقه یکی از شخصیت‏های مورد استناد در احکام فقهی جواز امامت زنان است که بسیار مورد توجه منابع اهل سنت بوده و در تأیید روایات نماز جماعت امهات‏ المؤمنین، عایشه و أم‏سلمه به عنوان شاهد مورد استناد قرار می‏گیرد. در این روایت، پیامبر(ص) به ام‏ورقه لقب شهیده داده و به او اجازه می‏دهد تا برای اهل خانه خود امامت کند؛ وی همچنین به ‏عنوان جامع قرآن شناخته شده است. راوی این روایت فقط ولید بن جُمیع است که آن را با واسطه ‏های مجهول نقل کرده و در آن داستان‏پردازی در مورد زندگی و مرگ این زن صحابی را به کمال رسانده است. در متن این روایت اضطراب و مخالفت با گزارشات تاریخی و در سند آن راویان ناشناخته و ضعیف، روایت را از یک سند قطعی روایی تنزل داده و احتمال جعل آن را بسیار افزوده است. ما در این مقاله بر اساس ترسیم بصری شبکه اسناد و تحلیل متن و اسناد روایت، تاریخ ظهور این روایت و شخصیت خیالی آن را در ربع سوم قرن دوم هجری که فقها به مستندی برای حکم شرعی جواز امامت زنان نیازمند بوده ‏اند، پیش‏ بینی نموده ‏ایم.

کلیدواژه‌های مقاله :أم‏ ورقه؛ ولید بن جُمیع؛ شبکه اسناد؛ تحلیل متن و اسناد