بررسی تحول روانی انسان از منظر معارف اسلامی با تأکید بر نهج‌البلاغه
سال
1397 / شماره پیاپی
22 /
صفحه
19-37
چکیده :
تحول روانی، یکی از مسائل مهم روان‌شناسی است. امروزه علمی به‌نام روان‌شناسی ژنتیک به‌عنوان یکی از شاخه‌های روان‌شناسی تجربی، به مبحث تحول روانی می‌پردازد؛ اما در معارف اسلامی بهویژه نهج‌البلاغه، به این موضوع به طور جدی تأکید شده است. البته از آن‌جا که معارف اسلامی، برخلاف دانش‌های تجربی، نگاه مادی به روان انسان ندارد، نظام تحولی آن نیز به‌سان نظامهای تحولی مبتنی بر علوم آزمایشگاهی نیست. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به ماهیت روان انسان و تحول روانی، از منظر معارف اسلامی بهویژه نهج‌البلاغه پرداخته است. از منظر این معارف، روان انسان متشکل از دو ساحت جوهری و روحانی است. بدین‌ترتیب، تحول روانی هم در این دو ساحت مطرح می‌شود. تحول در ساحت جوهری، به سه حالت قابل تصوّر است: تحول در اصل ساحت جوهری، تحول در ویژگی‌های ذاتی آن و تحول در ویژگی‌های فطری آن. براساس معارف اسلامی، بهویژه نهج‌البلاغه، تحول روانی در حالت اول و دوم ممکن نیست، اما در برخی از اقسام حالت سوم امکان‌پذیر است. بر همین اساس، تحول در ساحت روحانی نیز امکان‌پذیر است و به چهار نوع تحول تقسیم می‌شود: انضمامی، تکاملی، انفکاکی و تناقصی.
کلیدواژه‌های مقاله :ماهیت تحول روانی؛ تحول روانی؛ انواع تحول؛ تحول جوهری؛ تحول روحانی؛ نهج‌البلاغه
