تغییر خلقت الهی: معنا و معیار (براساس آیۀ «تغییر خلقت»)
سال
1399 / شماره پیاپی
... /
صفحه
73-93
چکیده :
بر اساس آیۀ 119 سورۀ نساء یکی از ترفندهای شیطان تأکید فراوان به «تغییر خلقت الهی» است. در اینکه تغییر خلق چیست و ملاک آن کدام است؟ بین دانشمندان اسلامی در مورد مفاد این آیه اختلاف نظر وجود دارد. دانشمندان اسلامی عمدتاً تغییر خلقت الهی را به دین، فطرت، ناقصکردن خلقت بدنی انسان و حیوان، خالکوبی، تشبه به صفات جنس مخالف و... تفسیر کردهاند و برای تفکیک بین تغییر خلقت ممدوح و مذموم، معیارهایی را ذکر کردهاند. نگارنده با ارزیابی دیدگاههای موجود در این زمینه و با طرح یکسری مقدمات به تبیین معیار تغییر خلقت الهی میپردازد. بر این اساس تغییر خلق الهی دارای دو مصداق تشریعی و تکوینی است. برای احراز تغییر مذموم از ممدوح، احکام کلی خلق تکوینی و تشریعی بیان شده است. برخی از احکام کلی خلق تکوینی عبارتند از: هدفمندی اشیاء، اتقان صنع، خلقت احسن، هدایت تکوینی و... و برخی از احکام کلی خلق تشریعی عبارتند از: التزام به حدود الهی، نگرش آلی به امور دنیوی، عدم اسراف در استفاده از اشیاء و عدم افساد در استفاده از اشیاء و... بر این اساس تغییری که با اصول تکوینی و تشریعی خلقت ناسازگار باشد، تغییر شیطانی و مذموم است و تغییراتی که منطبق و هماهنگ با اصول مذکور باشد، ممدوح و مطلوب است. بر اساس این مبنا چالش «کیفیت اطلاق خلق بر دین» که در برابر برخی از دیدگاهها وجود دارد، نیز رفع میشود.
کلیدواژههای مقاله :آیۀ ۱۱۹ سورۀ نساء، تغییر خلقت الهی، فلیغیّرن خلق الله، معیار تغییر خلقت