در ميان اين شروح، نخستين قديمىترين شرح لغوى كه به دست ما رسيده، شرحى است كه ابن ادريس نگاشته است كه از جهات مختلف مورد اهميت و دقت نظر مىنمايد. در اين مجال، به بررسى اجمالى اين رساله خواهيم پرداخت.
2 ـ مؤلف رساله:
فخرالدين أبوعبداللّه محمد بن منصور بن احمد بن ادريسِ عجلى حلى (ح 543 ـ598ق) از فقيهان بزرگ اماميه بوده است. از مشايخ وى، مىتوان از بزرگانى چون سيد أبوالمكارم حمزة بن على بن زهرة الحلبي ۱ ، عماد الدين محمد بن أبى القاسم طبرى ۲ ، عربى بن مسافر عبادى ۳ ، حسين بن هبهالله بن رطبة سوراوى ۴ ، عبدالله بن جعفر دوريستى ۵ ، ابوالحسن على بن ابراهيم العريضى ۶ و سيد شرفشاه الأفطسى ۷ نام برد. شهرت ابن ادريس به شكستن سنت تقليد از آراء شيخ طوسى در مسائل فقهى است و صفدى وى را در فقه عديم النظير دانسته است. از جمله شاگردان وى، مىتوان به محى الدين محمد بن عبدالله بن على بن زهره ۸ ، شمسالدين فخار بن معد بن فخار الموسوى الحائرى ۹ ، ۱۰ ، محمد بن نما الحلى ۱۱ ، أبوالحسن على بن
1.ـ بحارالانوار: ۱۰۵ / ۱۵۸.
2.ـ رياض العلماء: ۵ / ۳۲.
3.ـ بحارالانوار: ۱۰۴ / ۱۵۵ و ۱۵۶ و ۱۵۸ و ۱۶۰ و ۱۹۷، ۱۰۵ / ۱۱۱؛ روضات الجنات: ۶ / ۲۷۷.
4.ـ بحارالانوار: ۱۰۴ / ۱۵۸ و ۱۸۹ و ۱۰۶ / ۳۰ و ۳۷ ؛ رياض العلماء: ۵ / ۳۲.
5.ـ بحاراالانوار: ۱۰۴ / ۱۵۵ و ۱۵۶ و ۱۶۰ و ۱۰۶ / ۴۱.
6.ـ همان: ۳۵ / ۱۱۲.
7.ـ همان: ۱۰۴ / ۱۵۵ و ۱۵۶.
8.ـ رياض العلماء: ۵ / ۱۱۴؛ مقباس الأنوار: ۱۱.
9.ـ الأربعون حديثا (شهيد اوّل): ۸۱ ؛ المحتضر: ۸؛ بحارالانوار: ۱۰۴ / ۱۹۷ ؛ أمل الامل: ۲ / ۲۱۴.
10.ـ بحارالانوار: ۱۰۴ / ۷۹ و ۱۰۶ / ۱۷ و ۱۸ و ۳۰.
11.ـ براى اطلاع از روايتهايى كه محمدبن نما از ابن ادريس نقل كرده است. ر ك: فرحة الغرى: ۷۷ و ۱۰۷ و ۱۱۳؛ بحارالانوار: ۴۲ / ۲۱۸، ۱۰۴ / ۱۹۰ و ۱۹۷ و ۲۲۴، ۱۰۵ / ۴۵ و ۱۱۱ و ۱۶۳، ۱۰۶ / ۳۷.
