امام علی علیه السلام
إنَّهُ لابُدَّ لِلعاقِلِ مِن أن يَنظُرَ في شَأنِهِ ؛ فَليَحفَظ لِسانَهُ ، وَليَعرِف أهلَ زَمانِهِ .
خردمند ، بايد در كار خويش بنگرد تا زبان خويش را نگه بدارد و مردم زمانه اش را بشناسد .
الأمالي للطوسي : ص 146 ح 240
چکیده : روایات متضمن مذمت خاندان اموی در منابع عامه تلاش های پر دامنه ای را از سوی منتسبین به جریان سلفی گری در راستای دفاع از ساحت ایشان رقم زده است. در این میان روایاتی پر شمار با مضامین یکسان و ...
نویسنده :
چکیده : زیارت غدیریه از زیارات مشهور و معتبر شیعه می‌باشد که در برخی کتاب‌های ادعیه و زیارات، با سند معتبر از امام هادی(ع) نقل گردیده است. در این زیارت، 50 آیه از قرآن کریم تجلّی یافته است. پرسش پژوهش حاضر این ...
چکیده : وحی، واسطه ارتباط خداوند متعال با پیامبراکرم (ص) و حدیث نبوی، مبیّن این وحی منزَل و رابط بین پیامبراکرم (ص) با مردم است. نوشتار پیش رو که با روش توصیفی-تحلیلی و در گستره بررسی آیات و روایات مرتبط با انواع ...
چکیده : طبق آموزه های دینی، منابع روایی به عنوان عدل قرآن کریم است لذا، اعتبارسنجی سندی و متنی روایات ضرورت دارد معیار های متفاوتی دارد. یکی از سنجه های مفید در بررسی روایات علمی و تجربی، استفاده از علوم یقینی است. ...
چکیده : در این مقاله ضمن بیان چیستی ایمان و مراحل آن، با بهره گیری از یک روایت امام صادق(ع) در اصول کافی، به بررسی وظایف ایمانی اعضاء و جوارح انسان و عملکرد هر یک از آنها پرداخته‌یم. بر اساس این روایت ...
چکیده : علی بن ابی حمزه بطائنی از راویان کثیر النقلی است که در ابتدا صحیح المذهب و از وکلا و راویان مورد اعتماد امام موسی کاظم(ع) بوده است. وی پس از شهادت امام موسی کاظم(ع) به انگیزه مال اندوزی، امامت امام ...
چکیده : حدیث، در گذر تاریخ دچار آسیبهای سندی و متنی گردیده است. همین عامل باعث طعن برخی افراد به روایات شده و زمینه کمتوجهی عدّهای را فراهم آورده است. شناسایی ملاکهای فزاینده اعتبار روایات، امری ضروری است. تخریج حدیث، اسناد مختلف، ...
چکیده : ارتداد صحابه از جمله شبهاتی بوده که از گذشته تاکنون، به شیعیان نسبت داده شده است. از مستندات چنین شبههای، حدیث «ارتد الناس بعد النبی صل الله علیه و آله الا ثلاثة» است. بزرگی صحابه و جایگاه آنان در قرآن ...
چکیده : تاریخ‌گذاری حدیث از مباحث جدید در حدیثپژوهی معاصر است. شناخت شیوه خاورشناسان در تاریخ‌گذاری و تحلیل میزان کارآمدی روش‌های آنان ضروری می‌نماید؛ زیرا تأیید یا ردّ نتایج آنها بدون آشنایی با سبک حدیثپژوهی غربی ممکن نخواهد بود. تاریخ‌گذاری بر اساس ...
چکیده : در بازخوانی منابع رجالی، نظارهگر جرح و تضعیف راویان متعددی هستیم. بهنظر میرسد که راویان در نگاه رجالیان و محدثان متقدم (تا سده پنجم هجری) دارای گونههای مختلفی بوده‌اند. این پژوهش بهدنبال آن است که دریابد برای رجالیان کهن، جرح ...
چکیده : فعلِ معصوم یکی از منابع مهم استنباط است و نقش مؤثری در کشف آموزههای دینی دارد. تحلیل استنادات انجامشده به فعلِ معصوم، از اهتمام اندیشمندان شیعه به این منبع استنباط حکایت می‌کند. پژوهش حاضر کوشیده است با نگرشی تحلیلی - ...
چکیده : تدوین درختواره مجموعه‌دانش‌هایی چون «علوم حدیث» و ترسیم منظومه دانشی آن، بهمنظور شناسایی تمامی دانش‌های موجود و تعیین جایگاه و نوع تعامل هر دانش و نیز دستیابی به فلسفه شکل‌گیری دانش‌ها، از مبادی هر دانش و آغازین‌ترین مباحث آن است. ...
چکیده : به جرئت می‌توان گفت اسناد حدیث از مهم‌ترین ارکان حدیث است؛ چنان که در عصر حاضر خاورشناسان درباره آن شبهات و تشکیکات فراوانی مطرح کرده‌اند و مسلماً نقادی‌هایی به دنبال داشته است. هدف از نگارش این نوشتار، بررسی و نقد ...
چکیده : نهج البلاغه به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردش، از آغاز تألیف، مورد توجه مسلمانان اعم از شیعه و سنی در تمام ممالک اسلامی بوده است. ورود این کتاب به ایران نیز قبل از هر سرزمین دیگری، در همان سال‌های آغازین ...
چکیده : راویان و اصحاب امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) با تربیت شاگردان و رساندن روایات ائمه هدی به شیعیان و نیز با مسافرت به دیگر نقاط کشور اسلامی در نشر معارف اهل بیت نقش بسزایی داشتند. این اهمیت آنجا نمود ...
چکیده : تخریج یعنی خارج کردن متن ها، موضوعات، محتواها، منابع و طرق متعدد حدیث از مصادر آن. این موضوع، ابتدا زیر مجموعه قواعد الحدیث یا درایه الحدیث بوده و اکنون، دانشی مستقل محسوب می شود. اهل سنّت در روشمندسازی این دانش، ...
چکیده : ری از جمله مراکز مهم تمدن و فرهنگ اسلامی است که در ادوار متعدد زمانی مورد توجه پادشاهان و بزرگان و از جمله محدثان و راویان حدیث بوده است. ری با برخورداری از حضور بزرگانی چون عبدالعظیم حسنی، ثقة‌الاسلام کلینی ...
چکیده : ضرورت بحث از توثیقات خاص در علم رجال برای به دست آوردن راویان راستین، حکایت از اهمیت وافر این علم در پژوهش‌های رجالی دارد. اهمیت صورت‌بندی دوگانه توثیق یا تضعیف راویان در منابع رجالی پیشین از یکسو و درآمیختگی و ...
چکیده : اهل‌بیت پیامبر آگاه‌ترین افراد به قرآن کریم بوده‌اند و یکی از نقش‌های آنان در تبیین قرآن مجید، بیان معنای کلمات آن است در نوشتار حاضر، با تمرکز بر احادیث تفسیری اهل‌بیت(ع) شش نقش ذیل برای معناشناسی واژه‌های قرآن استخراج شده ...
چکیده : علامه طباطبایی پیش از نگارش المیزان، تفسیر دیگری به نام تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث والقرآن نوشته بود. سبک این تفسیر بدین گونه است که ابتدا توضیحی نسبتاً کوتاه از آیات با محوریت روش تفسیر قرآن‌به‌قرآن ارائه و آن ...
چکیده : روایات از جمله مستنداتی است که صاحبان منابع احتجاج قرائات و مفسران فریقین در توجیه وجوه قرائی به آن استناد می‌کنند. نافع بر خلاف سایر قراء، فعل «ولاتُسألُ» را در آیۀ شریفۀ «إِنَّا أَرْسَلْنَاک بِالْحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَلاَ تُسْأَلُ عَنْ ...
چکیده : در زبان معیار و کلام روزمره، تعبیراتی به‌کار می‌رود که مدلول کلماتش فراتر از معنای ظاهری آن‌هاست؛ تعبیراتی که به‌سبب فقدان قرینۀ بازدارنده، معنای لازمی آنها اراده می‌شود و کنایه نام دارند. پی بردن به مفهوم این قبیل تعابیر، مستلزم ...
چکیده : به دلالت آیۀ 82 سورۀ نمل، یکی از وقایعی که در آخرالزمان روی خواهد داد، اخراج «دابه» از زمین خواهد بود. بنای قرآن در بیان خصوصیات دابه، اجمال بوده است، لذا با استفاده از آیات قرآن نمی‌توان مصداق دابه را ...
چکیده : از مباحث مهم مطرح‌شدۀ چند دهۀ گذشته در ایران و جهان، مسئلۀ جمعیت و کنترل یا افزایش آن است. دراین‌باره روایات متعدد و گاه به ظاهر متعارضی در منابع روایی شیعه وجود دارند که می‌طلبد از جهت سند، اعتبارسنجی و ...
چکیده : احادیث گنجینۀ بسیار ارزشمندی از معارف دینی به‌شمار می‌آیند و این معارف می‌تواند در همۀ عرصه‌های زندگی بشر، گره گشا باشند. احادیث اجتماعی بخش وسیعی از این احادیث محسوب می‌شوند که به رابطۀ انسان‌ها با یکدیگر ناظر می‌باشند و از ...
چکیده : اِسناد به‌معنای نام بردن از راویان از سنت‌های ابداعی مسلمانان برای حفظ حدیث است. برخی از خاورشناسان تلاش کرده‌اند اصالت حدیث مسلمانان را مخدوش کرده و به‌ویژه نظام اِسناد را برساخته و خاستگاه آن را متأخر و در حدود اواسط ...
چکیده : بدون تردید هر پژوهشگری برای بهره‌مندی بهتر از بحارالانوار، بزرگ‌ترین دایره‌المعارف حدیثی شیعه، ناگریز است با پیش‌فرض‌های مؤلفِ آن در اعتبارسنجی روایات آشنا گردد. این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی نشان می‌دهد علامه مجلسی به پیروی از دانشوران حدیث‌محورِ پیش از ...
چکیده : عقل زیربنای تمام معیارهای نقد حدیث بوده و در نهایت این عقل است که با اعمال معیارهای دیگر بر سند و متن روایت، به صحت یا جعلی بودن آن حکم می‌کند. علاوه‌بر مبنا بودن عقل برای سایر معیارهای نقد، یافته‌های ...
چکیده : احادیث طینت از جمله روایات کلامی است که در کتب حدیثی شیعه همچون اصول کافی از شیخ کلینی، التوحید از شیخ صدوق و دیگر منابع معتبر آمده است. باتوجه‌به بحث‌های ریشه‌دار جبر و اختیار بین مذاهب و فرقه‌های مختلف مسلمانان، ...
چکیده : تمرکز بر راویان هر حوزه در بررسی حوزه های حدیثی و شناخت گرایش نحله های فکـری در دوره های گذشته امری لازم بـه شـمار مـی رود. نگاشـته حاضـر از همـین رو، بـا روش کتابخانـه ای و رویکـردی توصـیفی، تحلیلـی نسـبت ...
