بر اساس وجه نخست ، علّت نام گذارى اين مكان به «غدير»، به جهت آن است كه جاى گود درّه است ؛ امّا چرا آن را «خُم» ناميده اند؟
ياقوت حَمَوى در معجم البلدان از زمخشرى نقل مى كند كه او گفته است:
خُم، نام مردى رنگرز است كه گودال ميان مكّه و مدينه واقع در جحفه، به او نسبت داده شده است. ۱
سپس از صاحب المشارق نقل كرده كه او گفته است:
خُم، نام بيشه اى در آن جاست و در آن ، غديرى (بركه اى) به آن منسوب است.
همين تعليل را بَكرى پسنديده و در معجم ما استعجم آورده است:
و غدير خم، در سه ميلى جحفه و در سمت چپ جاده است و آب چشمه اى به آن مى ريزد و پيرامون آن ، درختان فراوان و در هم تنيده اى قرار دارد. آن بيشه، خُم ناميده مى شود. ۲
موقعيّت جغرافيايى غدير
بسيارى از لغتدانان، جغرافيدانان و مورّخان، تصريح كرده اند كه غدير خم در ميان مكّه و مدينه واقع است. در لسان العرب، ذيل مادّه «خمم» آمده است :
و خُم، گودالى معروف، ميان مكّه و مدينه است. ۳
ابن اثير نيز در همان مادّه (خمم) آورده است:
غدير خم، جايى ميان مكّه و مدينه است. ۴
در معجم البلدان [ آمده است] :
1.معجم البلدان : ج ۲ ص ۳۸۹ .
2.معجم ما استعجم : ج ۲ ص ۳۶۸ .
3.لسان العرب : ماده «خمم» .
4.النهاية : ماده «خمم» .
