مباني فقه‌الحديثي سيّد عبدالله شُبَّر در مصابيح‌الأنوار في حلّ مشکلات الأخبار - صفحه 78

شبّر در تبیین حدیثِ تولّد هر مولود بر فطرت الهی؛ پس از ذکر تأویلات سید مرتضی می‌گوید:
در تأویل این خبر، به این تکلفات و تأویلات نیازی نیست، بلکه آنچه که از آیات و روایات رسیده است، ثابت می‌کند که عقول خلق بر مبنای فطرت و اقرار به خداوند خلق شده و همه افراد بشر به آن اذعان دارند.
او سپس روایات وارد شده در این باره را ذکر کرده است.۱

4. فهم حدیث در بستر تاریخ و ناظر به اسباب صدور

توجه به تاریخ وقوع حوادث یکی از عوامل مؤثّر در فهم روایات به شمار می‌رود. بر همین اساس، گاه عدم توجه به جوانب تاریخی یک واقعه یکی از عوامل فهم ناصحیح از آن است؛ برای نمونه، شبّر در شرح حدیثی در باره ولادت پیامبر صلی الله علیه و آله که زمان باردار شدن آمنه۲ را پایان مراسم حج و ایام تشریق و ولادت او را روز جمعه دوازدهم ربیع الاول عام الفیل دانسته است، معتقد است که اگر این معنا صحیح باشد، مستلزم آن است که ایام حمل وی یک سال و سه ماه و یا سه ماه بوده باشد؛ زیرا ایام تشریق روزهای 11 و 12 و 13 ذی حجه است که در هر دو صورت، امری خارق العاده‌ است و در ضمن هیچ یک از احوال پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل نشده است.
از نظر شبّر، وجه صحیح این است که مراد از ایام تشریق در این حدیث، ایام خاصی در جمادی الاولی باشد که قبل از اسلام در آن به اعتبار سنت نسئ، حج به جای می‌آوردند و بر طبق آن ذی‌حجه را به تأخیر می‌انداختند و دو سال در محرم و دو سال در صفر حج انجام می‌دادند که به این ترتیب، مدت زمان حمل پیامبر صلی الله علیه و آله ده ماه خواهد بود. شبّر سپس مطابق نقلی از محقق بحرانی (م1186ق) زمان نه ماه را برای مدت حمل پیامبر صلی الله علیه و آله اثبات می‌کند.۳
یافتن اسباب ورود حدیث نیز، از مهم‌ترین مواردی است که در فهم معنای صحیح روایت به یاری محقق می‌آید. شبّر نیز به این مهم توجه داشته و در موارد مختلف،
وجوه مشکل حدیث را با استفاده از این ابزار مفید تبیین کرده است؛ برای نمونه در حدیث

1.. همان، ج۱، ص۲۶۲؛ نمونه‌های بیشتر را ر.ک: همان، ج۱، ص۲۵۴ تا ۲۵۷؛ ج۱، ص۲۴۳؛ ج۱، ص۲۰۷؛ ج۱، ص۳۸۳.

2.. آمِنه، بنت وَهْب (م۴۶ قبل از هجرت/۵۷۶م)، مادر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله؛ ر.ک: دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲).

3.. مصابیح‌الانوار، ج۱، ص۳۸۶. همچنین ر.ک: همان، ج۱، ص۴۰۹.

صفحه از 87