مباني فقه‌الحديثي سيّد عبدالله شُبَّر در مصابيح‌الأنوار في حلّ مشکلات الأخبار - صفحه 82

نسخه‌های مختلف از یک متن است.۱ شبّر با به کار بستن این شیوه، به صورت صحیحِ موارد زیادی از تصحیفات در احادیث دست یافته و اختلاف نسخه‌های حدیث را یکی از علت‌های بروز مشکل در فهم حدیث شناسانده است؛ برای نمونه، حدیثی را از الکافی کلینی نقل می‌کند و معتقد است که این حدیث از اخبار پیچیده‌ است که توضیح و تطبیق آن بر مبانی امامیه نیاز به تکلف دارد. سپس همان حدیث را از شیخ صدوق نقل کرده، در باره آن می‌گوید:
نقل صدوق از این روایت دارای کمترین اشکال و بیشترین انطباق با عقاید امامیه است. بعد از تطابق نسخه‌های موجود، این مسأله در روایت کلینی غریب جلوه می‌کند که شاید به علت اشکال در نسخه‌ای باشد که نزد او بوده است. شاید هم کلینی رحمه الله علیه به خاطر منطبق کردن روایت با اصول مذهب، این تغییر را داده باشد که این نیز امری عجیب است.۲
نمونه دیگر این وضعیت، در روایت نهی رسول الله صلی الله علیه و آله عن نقر الغراب و فرشة الأسد۳ است. شبّر تفاوت نسخه‌ها را در تبدیل فرشة به فریسة بیان کرده و احتمال تصحیف را در این باره ذکر کرده است که در این صورت، معنای عبارت از مانند شیر ساعد به زمین گذاشتن، به خرد کردن گردن شکار تغییر می‌یابد.۴
شبّر در مواردی نیز بعد از مقایسه نسخه‌های مختلف یک حدیث، این نتیجه را به دست می‌دهد که نسخه‌های دیگر فاقد اشکال‌اند و نسخه‌ای که در نزد خود اوست، احتمالاً اشکال دارد؛ ولی به توضیح حدیث پرداخته است.۵
شبّر حدیثی را در باره حروف مقطعه _ که اشاره به ظهور دولت گروهی از اهل حق و دولت جماعتی از پیروان باطل دارد_ از بحارالانوار و تفسیر الصافی نقل می‌کند و به هنگام تبیین وجوه مشکل حدیث، علاوه بر ذکر موارد متعدد، تغییر واژه سِتّون به تسعون را محتمل می‌داند و می‌گوید:
این گونه تغییرات از نسخه‌پردازان نسخه‏ها زیاد اتفاق می‏افتد؛ زیرا آنان غالباً با هدف

1.. تصحیف و تحریف، ص۳۵۳.

2.. مصابیح‌الانوار، ج۱، ص۱۰۲.

3.. پیامبر صلی الله علیه و آله از مانند کلاغ به زمین نوک زدن و مانند شیر ساعد به زمین گذاشتن نهی نمود (منظور ضایع کردن نماز است).

4.. همان، ج۲، ص۲۰۴.

5.. همان.

صفحه از 87