نقش سیاق در فهم احادیث مشکل

نشریه : حدیث و اندیشه

نویسنده : پديدآورنده : امید پیشگر
پديدآورنده : یاسین پور علی
پديدآورنده : سیدمرتضی امیری ارجمند

چکیده :

یکی از دشواری‌های پژوهش در حدیث، روایاتی هستند که به دلایلی دسترسی به مراد از آنها آسان نیست. برای فهم این روایات که از آنها به «حدیث مشکل» یاد می‌شود دانشوران حدیث، راهکارهای گوناگونی به مانند تشکیل خانواده حدیث و بررسی آسیب‌های رایج در نقل حدیث را ارائه کرده و به کار بسته‌اند. استفاده از سیاق یکی از استوارترین و کارآمدترین ابزارهای حل این مشکل است که کاربست آن، افزون بر اینکه مختص به زبان خاصی نیست پیشنیه‌ای کهن در فهم سخنان به ظاهر نامفهوم در بین عموم مردم دارد. استفاده فراگیر و دیرین از این قرینه هرگز به معنای نبود ‌ضابطه در کاربست آن نیست؛ بلکه بر قواعدی استوار است. از سیاق در پژوهش‌های تفسیری فراوان سخن گفته‌اند و بدان استناد کرده‌اند؛ اما در فهم حدیث به ویژه حدیث مشکل، کمتر به آن توجه شده است. در این نوشته تلاش شده پس از تعریف و تبیین حدود آن، ارزش و چگونگی کاربستش در قالب تطبیق بر نمونه‌هایی ارائه گردد.