چهار صحابی مشهور، یعنی ابوسعید خدری،۱ ابوهریره،۲ عبدالله بن عمر۳ و عبدالله بن مسعود۴ در منابع متعدد و معتبر حدیثی اهل تسنن نقل شده است و به لحاظ وجود حدیث در کتاب صحیح البخاری و صحیح مسلم نزد اهل تسنن صحیح تلقی میشود، و به لحاظ متن تمامی نقلها یک مضمون را و با عبارتهایی شبیه به هم گزارش کردهاند؛ برای نمونه بخاری در یک گزارش حدیث را چنین نقل کرده است:
أبو سعید الخدری عن النبی صلی الله علیه و آله أنه قال ألیس شهادة المرأة مثل نصف شهادة الرجل قلنا بلی قال فذلک من نقصان عقلها؛۵
ابوسعید خدری به نقل از پیامبر گفت: آیا شهادت یک زن برابر نصف شهادت مرد نیست، گفتیم : چنین است، فرمود: این به خاطر نقصان عقل اوست.
احادیث شیعی
روایات دال بر کاستی عقل زنان در منابع حدیثی بسیار معتبر شیعه مانند الکافی، من لایحضره الفقیه و نهج البلاغه و یا با اعتبار کمتر، چون کشف المحجه و المسترشد گزارش شده است، مجموع این روایات به هشت گزارش اصلی منتهی میشود؛ سه حدیث نبوی و پنج حدیث علوی.
از سایر ائمه حدیثی در زمینه کاستی عقل زنان به دست نیامد، و در مواردی از احادیث نبوی۶ و یا احادیث علوی۷ امام باقر و امام صادق علیهما السلام نقش راوی را دارند، تنها محدّث نوری حدیثی را از کتابی به نام تحفة الاخوان نقل میکند، در این گزارش حدیث از ابن عباس و راوی آن امام صادق علیه السلام است.۸
1.. به عنوان نمونه ر.ک: صحیح البخاری، ج۱، ص۷۸ و ج۲، ص۱۲۶ - ۱۲۷ و ج۳، ص۱۵۳؛ صحیح ابن حبان، ج۱۳،
ص۵۴ - ۵۵؛ معرفة السنن والآثار، ج۱، ص۳۶۵ - ۳۶۷، ح۴۶۸؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۰۸ و ج۴، ص۲۳۵ - ۲۳۶.
2.. به عنوان نمونه ر.ک: سنن الترمذی، ج۴، ص۱۲۲ - ۱۲۳، ح۲۷۴۵؛ السنن الکبری، نسائی، ج۵، ص۴۰۰ - ۴۰۱، ح(۹۲۷۱)؛ صحیح ابن خزیمة، ج۲، ص۱۰۱؛ مسند احمد، ج۲، ص۳۷۳ - ۳۷۴؛ صحیح ابن خزیمة، ج۴، ص۱۰۶ - ۱۰۷.
3.. به عنوان نمونه ر.ک: صحیح مسلم، ج۱، ص۶۱؛ سنن أبی داود، ج۲، ص۴۰۸، ح۴۶۷۹؛ سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۳۲۶ - ۱۳۲۷، ح۴۰۰۳؛ مسند احمد، ج۲، ص۶۶ - ۶۷؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱۰، ص۱۴۸ و ص۱۵۱.
4.. به عنوان نمونه ر.ک: المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۱۹۰ و ج۴، ص۶۰۲ - ۶۰۳ سنن الدارمی، ج۱، ص۲۳۷؛ صحیح ابن حبان، ج۸، ص۱۱۵ - ۱۱۶؛ مسند أبی یعلی، ج۹، ص۴۸ - ۵۰، ح۵۱۱۲؛ مسند الحمیدی، ج۱، ص۵۱ - ۵۲، ح۹۲.
5.. صحیح البخاری، ج۳، ص۱۵۳
6.. ر.ک: الکافی، ج۵ ص۳۲۲ ح۱.
7.. ر.ک: همان، ص۳۳۷ _ ۳۳۸، ح۷.
8.. ر.ک: مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۸۵ - ۲۸۶، ح(۱۶۷۳۲) ۲.