اعتبار و مفهوم‌سنجي روايات کاستي عقل زنان - صفحه 94

مشترکات و تفاوت‌های زن و مرد

زن و مرد به لحاظ جسم، روان و شخصیت، دارای نقاط مشترک و متفاوتی هستند. در حوزه معارف دین نیز در حالی که تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد، خطاب‌های مشترک بسیاری متوجه آن دو شده و یا آثار مشترکی برای باورها و عملکردهای آن دو بیان شده است، در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود:
زن و مرد در هویت انسانی۱ ، فضایل اخلاقی،۲ کلیات تکالیف شرعی که متوجّه نوع انسان باشد، خطاب‌های اعتقای و اخلاقی، پاداش و جزا و مکافات۳ و رسیدن به کمال۴ مشترک‌اند. و به لحاظ جسم و خلقت طبیعی۵ ، احساسات و عواطف،۶ و برخی از احکام۷ با یکدیگر متفاوتند.
نکته: این تفاوت‌ها با عدل خدا تنافی ندارد؛ چرا که عدل الهی به این معناست که هر موجودی با هر ظرفیت و توانایی که آفریده شده تکالیف و وظایفی در همان حدّ به عهده‌اش نهاده شود و در روز جزا نیز به همان مقدار از او خواسته شود.۸

روایات موجود در باره نقصان عقل زنان و ویژگی‌های آنها

احادیث اهل سنّت

حدیث نقصان عقل زنان در اکثر منابع معتبر حدیثی اهل تسنن یافت
می‌شود. بخاری، مسلم، أبوداوود، ترمذی، نسائی، ابن ماجه، دارمی، ابن حنبل،
ابن حبان، بیهقی و... آن را در کتب صحاح و سنن و مسانید و دیگر کتب خود
گزارش کرده‌اند.۹
از جمع گزارش‌ها می‌توان نتیجه گرفت که این حدیث از طُرُق مختلف و منتهی به

1.. ر.ک: سورۀ البقره، آیه ۳۴ و ۳۵؛ سورۀ النساء آیه ۱؛ سورۀ الروم، آیۀ ۲۱.

2.. ر.ک: احزاب، ۳۵.

3.. ر.ک: سوره نحل، آیۀ ۹۷؛ سورۀ نساء، آیه ۱۲۴؛ سوره غافر، آیۀ ۴۰.

4.. ر.ک: سوره حدید، آیه ۱۲.

5.. ر.ک: «تفاوت‌های بیولوژیک زن و مرد»، سید هادی حسینی، کتاب نقد، ش ۱۷، ص۲۲۰ - ۲۵۹ و نیز زن در قرآن، ص۵۵.

6.. ر.ک: نظام حقوق زن در اسلام، ص۲۱۳ ـ ۲۲۱.

7.. ر.ک: زن در قرآن، ص۴۷ ـ ۵۸.

8.. ر.ک: زن در قرآن، ص۵۳ ـ ۵۴.

9.. نشانی‌ها در پاورقی‌های بعدی موجود است.

صفحه از 113