5ـ 2) بررسى تفاسير مختلف از مُلك عظيم

5ـ 2ـ 1) تفسير مُلك عظيم به نبوّت

سيوطى مى‏نويسد:
... عبدبن حميد و ابن‏منذر از مجاهد نقل كرده‏اند [ كه وى در مورد آيه] «و آتيناهم ملكا عظيما» گفت: [ مراد] نبوّت است. ابن‏ابى‏حاتم نيز همين سخن را از حسن نقل كرد. (22: ج 2، ص 173؛ ر.ك. 11: ج 2، ص 93؛ 39: ج 5، ص 140؛ 44: ج 1، ص 718؛ 9: ج 2، ص 111)
برخى از مفسّران شيعه نيز اين قول را به عنوان يكى از آراى مطرح‏شده بيان كرده‏اند. (18: ج 3، ص 411؛ 12: ج 3، ص 118) اكنون به بررسى اين قول مى‏پردازيم تا ميزان موافقت يا مخالفت آن با اعتقادات شيعه روشن شود.
پيشتر بيان شد كه بر اساس لغت، ملك عظيم به معناى حقّ امر و نهى، تصرّف، سلطنت و استيلايافتن است. در روايات ائمّه اهل بيت عليهم ‏السلام نيز ملك به سلطنت، مقام افتراض الطاعه و امامت معنا شده است. با توجّه به اين دو مطلب، بايد ديد آيا نبى‏ـ بما هو نبى‏ـ داراى چنين سلطنت و آمريّتى هست؟ و آيا چنان‏كه اهل سنّت مى‏گويند، مقام نبوّت مقام فرض الطاعه است؟

الف) معناى نبوّت در لغت

بر اساس لغت، «نبى» اگر از مادّه «نبأ» باشد، يعنى شخصى كه حامل خبر است. (7: ج 15، ص 302) ولى معمولاً به معناى «منبئ» يعنى خبرآورنده به كار مى‏رود. (مانند نذير كه به معناى منذر به كار برده مى‏شود). و اگر از مادّه «نبوّة» و «نباوة» باشد، به معناى مرتفع است. (9: ج 11، ص 284)
نبى از جهت لغت، معنا و مفهوم عامّى دارد كه شامل همه خبرآورندگان مى‏شود؛ امّا اين لفظ در كلام عرب و آيات و روايات، تنها، در مورد خبرآورندگان از ناحيه خداى تعالى به كار رفته است. (9: ج 15، ص 302) همچنين از نظر لغت، تبليغ در مفهوم نبى اخذ نشده است و دليلى بر داشتن سلطنت و پادشاهى نبى وجود ندارد.