اشاره
مرحوم آيتاللَّه ميرزا مهدى اصفهانى (1303-1365 ق) - از عالمان بزرگ خراسان در سده گذشته۱ - در كتابِ منتشر نشده «اساس معارف القرآن»، يك دوره نظاممند، در علوم مبدئى و معادى ارائه كرده كه در آن، به صدها حديث استناد كرده و ذيل آنها مطالبى بيان داشته است.
در اين گفتار، ترجمه فارسى تعليقات و نكات مرحوم آيتاللَّه اصفهانى بر هشت حديث اصول كافى عرضه شده، تا نمونهاى از بينش ايشان باشد. گرچه سخن در اين زمينهها بسيار مجمل و سرشار از اشارات و نكات است كه در گفتارهاى ديگر بايد عرضه شود، ولى ترجمه همان بخشها براى اهل فضل، مىتواند دريچههايى از معرفت بر روى آنها بگشايد و فرصتى ديگر براى تأمّل و نقد و بررسى در مورد آنها فراهم سازد.
اين بخشها، براساس نسخهاى از كتاب «اساس معارف اقرآن» گزينش شد، كه جمعى از فضلا، تصحيح و تحقيق آن را با نظارت فرزند دانشمند مرحوم آيتاللَّه اصفهانى، جناب ميرزا اسماعيل مدرّس غروى، براساس نسخههاى مختلف خطى اين كتاب، به سامان آوردهاند.
بدين روى، در اين گفتار، به شماره صفحه يكى از نسخههاى خطّى كتاب (نسخه مرحوم حجّتالاسلام شيخ علىاكبر صدرزاده دامغانى) و نسخه تحقيق شده، و نيز شماره حديث - براساس شمارهگذارى مسلسل احاديث در نسخه تحقيق شده - اشاره مىگردد.
بيانات آيتاللَّه اصفهانى، ذيل هشت حديث از اصول كافى آمده كه نسخه اساس در اين مورد، چاپ دارالكتب الاسلامية (تصحيح و تحقيق مرحوم استاد علىاكبر غفارى) است.
تعليقات احاديث منتخب، در سه بخش (معرفة اللَّه، دو حديث؛ اسماء و صفات الاهى، دو حديث؛ بداء، چهار حديث) ارائه مىگردد.
1.درباره شرح حال او، بنگريد: فصلنامه سفينه، شماره ۲، ص ۳۰-۳۱، مقدمه «ابواب الهدى»، از آثار ايشان (تحقيق: حسين مفيد. تهران: منير، ۱۳۸۶ ش) ص ۲۱-۹۲.
