مسلمانان بر اين باورند كه قرآن - صرف نظر از مرزهاى زمانى، مكانى و جغرافيايى - نظام اخلاقى‏اى را براى همه جوامع بشر به ارمغان آورده است. قرآن، خود نيز بارها به اين مسئله اشاره مى‏كند كه اگرچه اين پيام از طريق پيامبر اسلام و آن هم به زبان عربى و در زمان و مكان خاص نازل شده، امّا هدف و مخاطب آن همه بشريّت در همه اعصار هستند. بدين منظور مى‏توان شواهد مختلفى را در قرآن يافت، مثلاً: «و ما تو را نفرستاديم مگر بشارت‏دهنده و انذاركننده همه انسانها»^۱۲«بگو: اى انسانها، به حقيقت من پيامبر خدا به جانب شمايم.»^۳
چگونه قرآن اين ادّعاى خود را توجيه مى‏كند در حالى كه زبانش و نشانه‏هايش و همه كلمات گرانبهايش متعلّق به ساختار زبانى خاصّ و در جامعه‏اى خاصّ در بافت تاريخى و جامعه‏شناختى خاصى است؟ اين دقيقاً همان پرسشى است كه من خود را مخاطب آن قرار داده‏ام و براى يافتن پاسخ آن به بررسى مفهوم قرآنى عمل صالح پرداخته‏ام. در اينجا توجّه به اين نكته ضرورى است كه عمل صالح در كنار ايمان، پربسامدترين كلماتِ بكار رفته در نظام اخلاقى قرآن است، امّا پيش از آغاز مطالعه معناى اين لغت، كاربرد و دامنه‏اش، ملاحظاتى چند مرتبط به طبيعت و ماهيّت كلمات اخلاقى (بطور كلّى) ضرورى است.
اين حقيقت آشكار است كه هيچ مسئله اساسى در مورد اخلاق را تنها با تكيه بر تفكّر و بدون ارتباط با حقايق موجود - كه ناشى از تجارب بشر است - نمى‏توان بطور رضايت‏بخشى حل كرد. با نگاهى گذرا بر تاريخ نظريه‏هاى اخلاقى (چه نظريّات غربى و چه شرقى)، كه طى 200 سال اخير ارائه شده‏اند، مى‏توان به تبيين اين مسئله كمك كرد. مسائل بنيادين اخلاقى هميشه از جايگاه‏هاى پايين ترِ تجارب