* ص 128، باب ان الارض كلها للإمام، ح 4، ذيل «ثمانية انهار فى الارض»:
اين حديث همچون برخى احاديث ديگر اين فصل، از احاديث ضعيف [ نامعتبر] به شمار آمده و راجع به آن ديدگاه‏هاى مختلفى وجود دارد. به طور مثال، گفته شده كه «هشت» رود توسط جبرييل معين شده، در حالى كه تنها نام هفت رود ذكر شده است. همچنين در شناسايى برخى از رودها نيز تحريف شده است.
موقعيّت صحيح رودها در ذيل اشاره شده است:
1) رود سيحان [ ساروس‏] از تركيه امروزى جريان يافته و به مديترانه مى‏ريزد؛ ^۱
2) رود جيحان [ در برخى نسخه‏هاى كافى آن را جيحون تلفظ مى‏كنند ]بدرستى به نام «رودخانه بلخ» شناسايى شده است. عرب‏ها به دليل مجاورت سيحون به شهر بلخ، آن را «رودخانه بلخ» مى‏نامند؛ ^۲
3) سومين رود، همان رودى است كه در حديث به آن اشاره نشده است، سيحون ]jaxartes[. مسير بالايى اين رود در منطقه فرغانه و مسير پايينى آن در منطقه تاشكند امروزى قرار دارد. اين رودخانه همان است كه از زمان استقرار مسلمانان اوّليّه در كرانه پايينى رود، آن را رود چاچ ناميدند. ^۳
4) خشوع: اين نام را در هيچ يك از كتب جغرافى قديمى و جديد شرق و غرب نمى‏توان يافت. احتمالا اين نام، تحريف يكى از اين دو رود است: وخشاب، يكى از ريزابه‏هاى جيحون ^۴. يا اخشوا [ يا اخش ]كه همان جريان اصلى سيحون است. ^۵. هيچيك از اين رودها ربطى به «رود چاچ» ندارد، اين شناسايى همان نام جاافتاده سيحون )jaxartes(است.
بنابراين، احتمالا متن اصلى اين حديث تا بدين‏جا اينگونه خواهد بود: سيحان،