در زمان حيات امام صادق عليه السلام اسماعيل وفات يافت. ۱ نكتهاى كه بايد به آن توجّه داشت، اين است كه هيچ نصّى درباره امامت اسماعيل وجود نداشته است و تنها برداشت و انتظار عدّهاى اين بوده است. تنها اين روايت رسيده است كه: «ما بدا للَّه بداء كما بدا له في إسماعيل ابني.» ۲ . البتّه اين روايت به شكل ديگرى نيز نقل شده است: «ما بدا للَّه بداء كما بدا له في إسماعيل أبي.» ۳ يعنى ممكن است اصل اين جمله امام صادق عليه السلام درباره اسماعيل پسر حضرت ابراهيم بوده باشد. مؤلّف ادعا مىكند كه مفهوم بدا از اينجا آغاز شد و متكلمان شيعه اين مفهوم را پيشنهاد دادند. ۴ در حالى كه اوّلاً مفهوم بداء قبل از امام صادق عليه السلام وجود داشته و يك مسئله اعتقادى بوده است. خود مؤلّف مىگويد كه كيسانيّه هم به بداء معتقد بودند. آيا اشتراك اين اعتقاد بين شيعه و كيسانيّه، دليلى بر بطلان يا ساختگى بودن آن است؟ آيا به صرف مشترك بودن اين عقيده مىتوان نتيجه گرفت كه شيعيان از كيسانيّه تقليد كردند و مفهوم بداء را وارد عقايد خود كردند؟ ضمن اينكه مفهوم بداء توسط ائمّه شيعه بيان شده است، نه توسّط متكلّمان شيعه؛ آنهم فقط براى حل كردن مسئله تغيير امامت اسماعيل. آن روايتِ اشاره شده هم - اگر صحيح باشد - نمىگويد كه قرار بود اسماعيل امام باشد و ما هم آن را اعلام كرديم، ولى بعد پشيمان شديم و امامت از او به برادرش تغيير كرد. چون اصلاً درباره اسماعيل نصّى وجود نداشته است.
همچنين مؤلّف محترم مىگويد كه بعد از وفات امام صادق عليه السلام اكثريّت شيعه عبداللَّه افطح را امام دانستند. ۵ در اين مورد، نوبختى در كتاب خويش مىگويد: «وامتحنوا عبداللَّه بالمسائل الحلال و الحرام فلم يجدوا عنده علماً... فرجع عامة الفطحية عن القول بإمامته - سوى قليل منهم - إلى القول بإمامة موسىبن جعفر عليه السلام...» ۶ نوبختى صريحاً مىگويد كه اكثر آنها برگشتند به امامت امام كاظم عليه السلام. دليل آن هم روشن بوده است؛ چون منصور دوانقى به والى مدينه دستور داده بود كه هركس را جعفربن محمّد به عنوان وصى تعيين كرده بود، گردن بزند.
1.ص ۱۱۹-۱۲۱
2.كمال الدين صدوق، ص ۶۹
3.توحيد صدوق، ص ۳۳۶
4.ص ۱۲۰
5.ص ۱۲۱
6.فرق الشيعه نوبختى، ص ۸۷