چنان كارى را انجام ندادم»، اگر سخنش راست نباشد، مى‏توان دروغ‏گو گفت، امّا «مفتر» نمى‏توان گفت؛ زيرا غالباً گوينده به اين امر راضى شده است. ^۱
به اين‏ترتيب معلوم مى‏شود، افترا جعل دروغ در مورد ديگرى است درباره چيزى كه وى از آن ابا دارد و امتناع مى‏كند؛ به‏خلاف دروغ كه عام‏تر از اين معناست. يعنى جعلِ سخنِ خلافِ واقع در حقّ خود و ديگرى، دروغ است؛ چه عمد باشد چه سهو و چه فرد بدان راضى باشد چه نباشد.

زشتى كذب و افترا

دروغ از گناهان كبيره، بلكه يكى از قبيح‏ترين گناهان است. ^۲ دروغ، فرد را نزد مردم خوار و بى‏اعتبار مى‏كند، موجب خجالت وى و باعث دل‏شكستگى و رنجش مردم است. دروغ‏گويى سبب ريختن آبرو ^۳ و درنهايت سياه‏رويى است. ^۴(إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدي مَنْ هُوَ كاذِبٌ كَفَّار)^۵
دروغ، بدترين سخن ^۶ و خيانت است ^۷ كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:
اين خيانت بزرگى است كه تو با برادرت سخن بگويى، او تو را تصديق كند، درحالى‏كه تو به او دروغ بگويى.^۸
و نيز فرمود: از دروغ بپرهيزيد كه همانا دروغ، همراه با فجور است، ^۹ به فجور راهنمايى مى‏كند و اين هر دو در آتش‏اند. ^۱۰ اميرالمؤمنين عليه السلام علامت ايمان را چنين بيان مى‏كند كه انسان، راستى را در جايى كه به‏ضرر اوست بر دروغى كه به‏سود اوست ترجيح دهد. ^۱۱