نسبت عقل و شرع‌ - صفحه ۱۵۳

نسبت عقل و شرع‌

جلال برنجيان‌۱

چكيده: نسبت عقل و شرع براساس ديدگاه‌هاى آيةاللَّه ميرزا مهدى اصفهانى (۱۳۰۳- ۱۳۶۵ قمرى) موضوع اين گفتار است. ميرزاى اصفهانى عقل را نورى مى‌داند كه خداوند به انسانها مى‌بخشد و حجّت خود بر آنها قرار مى‌دهد، حجّيّت تمام حجّتهاى ديگر به عقل برمى‌گردد. البتّه احكام شرعى براساس كسر و جبر مصالح و مفاسد، تشريع مى‌شود. و اين تشريع - به حكم عقل - فقط كار خداوند حكيم است.

كليد واژه‌ها: عقل / شرع / اصفهانى، ميرزامهدى / حجّتهاى خدا.

سؤال ديرينه‌اى مطرح است كه همواره ذهن گروهى از مردم را به خود مشغول داشته و در زمانهاى مختلف با رنگ و لعاب تازه‌اى جلوه‌گرى كرده است و آن نسبت ميان عقل و شرع مى‌باشد.
«آيا تنها چيزهايى را در شريعت بايد پذيرفت كه با عقل مطابق است؟»
گروهى از معاصران پا را فراتر نهاده و گفته‌اند: «حوزه قوانين اجتماعى در عصر

۱.دكتراى تاريخ و تمدّن اسلامى، پژوهشگر.

صفحه از ۱۷۹