گفتار و كردار و نوشته و رساله ، پرسشهاى آشكار و نهفته راويان را پاسخ داده و اشكالات و شبهه ها را حل مى نمودند. ^۱ كتابهايى از قبيل: مسائل على بن جعفر ، مسائل الرجال ، المكاتبات حميرى و توقيعات ارزشمندى كه از امام عصر(عج) و پدران بزرگوارش صادر شده است، شاهد اين مدّعايند كه احاديث، نه در خلأ ، كه در عرصه علمى معاصر خود، صدور يافته اند، و نه در كتاب، كه در فضاى گاه تب آلود سياسى و اجتماعى روزگار خويش، جاى گرفته اند .
از اين رو ، يافتن سؤال نهفته و ذهنى و يا آشكار و علنى راوى و يا پرسشگر ـ كه خود، نخستين مخاطب حديث است ـ ما را به محور اصلى پاسخ و هسته درونى آن، رهنمون مى كند؛ خواه اين سؤال و جواب در يك مجلس بوده و به گونه شفاهى اتّفاق افتاده باشد، خواه به صورت كتبى نوشته شده و پاسخش روزها و هفته ها بعد رسيده باشد و يا سؤال، آن قدر رايج و مشهور بوده كه سخن امام به آن متوجّه بوده، بى آن كه كسى پرسيده باشد .
توجّه به سؤال راوى و نقش آن در فهم پاسخ امام در زمينه احاديث عقيدتى و فقهى، بيش از زمينه هاى ديگر رخ داده است و بسيارى از فقيهان، در مباحث فقهى ـ حديثى خود ، از سؤال موجود در حديث، استفاده كرده، آن را قرينه اى براى تعيين مراد نهايى امام دانسته اند و گاه، ظهورى كاملاً متفاوت از آنچه از حديث بدون سؤال مى فهميم ، به حديث نسبت داده اند ^۲ و يا به قرينه پرسش راوى ، يكى از چند معناى محتمل حديث را برگزيده و بقيه را كنار نهاده اند. ^۳ فقها، گاه اطلاقات پاسخ را به قرينه سؤال مقيّد كرده اند، گاه عمومات آن را تخصيص زده اند ^۴ و گاه از انعقاد و شكل گيرى اطلاق و عموم، جلوگيرى كرده اند ^۵ و گاه، اجمال حديث را به وسيله سؤال ، برطرف ساخته اند. ^۶
ما در اينجا به عوض ارائه نمونه هايى مشابه آنچه عنوان كرديم به يك حديثى اشاره مى كنيم كه به جهت حصر موجود در آن، و كم توجهى به سؤال راوى، دچار گونه اى كژ فهمى شده است .
به عبارت ديگر ، يكى از ثمرات توجه به سؤال راوى پى بردن به اضافى و نسبى بودن