گفتاري درباره دانشكده علوم حديث - صفحه 211

هست؟ و آيا ميان «احاديث قدسيه» و احاديث متعارف، تفاوتى وجود دارد؟ اگر ميان آنها فرق و تفاوتى هست، فارقِ ميانِ آنها چيست؟
ـ عنوان «احاديث قدسيه» را ظاهراً اوّلين بار، محيى الدين بن العربى (م 638هـ.ق) مطرح ساخته است.
محيى الدين در آغازِ كار، چهل حديث از رسول اكرم(ص) را ـ به شرط منسوب بودنِ آنها به خداوند متعال ـ فراهم آورد. آن گاه چهل حديث ديگر را كه از غير پيامبراكرم(ص) بود ـ باز هم به شرط انتسابِ آنها به خدا ـ گرد آورد؛ و براى بارِ سوم، بيست ويك حديثِ ديگر بر آنها افزود. اين احاديث، اولين مجموعه اى است كه «احاديث قدسيه» ناميده شده است.
ـ پس از او، محمد عبدالرؤوف مناوى (م 1035هـ.ق)، كتاب «الإتحافات السَّنية بالأحاديث القدسية» را تدوين كرد، و كار را توسعه داد، و هر حديثى را كه با تعبير «قال الله» آغاز مى شد، به ترتيبِ حروفِ هجا فراهم آورد.
ـ آن گاه سيدخلف بن عبدالمطلب بن حيدر (م1074هـ.ق)، از مشعشعيانِ خوزستان، در اين باره، كتاب «البلاغ المبين» را نگاشت.
ـ سرانجام، محمّدبن حسن، معروف به «شيخ حرّ عامِلى» (م 1104هـ.ق)، كتاب «الجواهر السنية فى الأحاديث القدسية» را فراهم آورد، و آن را به «أخ القرآن» نيز نامبردار ساخت، و كار خويش را در احاديث شيعه بى سابقه اعلام كرده و «ادعيه سِر» را در شمارِ «احاديث قدسيه» آورده است. ادعيه سر، در اصل، عبارت از سى ويك و يا سى ودو دعاست كه براى حوائج خوانده مى شود؛ سلسله اسناد اين ادعيه، به فضل الله راوندى، از استادان ابن شهر آشوب (م 585هـ.ق) مى رسد.
ـ و نيز «الأحاديث القدسية المستخرجة من الصحاح» با اشراف محمّد توفيق عويضه، توسّط مجلس اعلاى مصر، به سال 1394هـ.ق، چاپ و منتشر شده است.
راجع به فرق و تفاوت احاديث قدسى و احاديث متعارف گفته اند: حديثهاى متعارف را گوينده «از زبان خود و از رهگذر وحى» مى گويد؛ در حالى كه احاديث قدسى را «از گفته خداوند متعال و از رهگذر وحى و يا الهام» بازگو مى سازد، و به اصطلاح «بروايةٍ

صفحه از 228