معرّفي و نقد «عُيونُ الحِكم و المواعظ» - صفحه 173

مؤلّف, خود در مقدّمه مى گويد:
اين كتاب را در سى باب و 91 فصل تنظيم كردم و در آن, 13628 حكمت را گردآوردم. اين حكمتها به شماره حروف الفبا در 29 بابْ ارائه شده اند. بر اين بابها, باب سى ام را افزودم كه در آن, گفتارهاى كوتاه درباره توحيد, وصايا, نكوهش دنيا, پندها, دعاها و نامه ها آمده و آن را به زيبايى هرچه تمامتر و به اختصار, برگزار كرده ام.
گفتنى است شماره حكمتها كه مؤلّف در آغاز بابها و فصلها آورده, با تعداد آنها در نُسَخ مورد اعتماد محقق انطباق ندارد و در هر دو نسخه وى (بويژه نسخه «ب») كاستى وجود دارد.
تعداد حكمتها براساس شمارش مؤلّف در آغاز ابواب و فصول, در 29 بابى ۱ كه به دست ما رسيده, 9918 است. ۲ باب سى ام كه در برگيرنده بيش از سه هزار حديث بوده, ظاهراً ـ چنانكه صاحب «رياض العلماء» در شرح حال مؤلّف اشاره مى كند ۳ ـ در نسخه هاى پس از مرحوم مجلسى ديده نشده است.
با اين حال, علامه مجلسى در كتابخانه خود, نسخه كاملى از اين كتاب داشته و در تدوين «بحارالأنوار», مطالب و خطبه هايى را به نقل از باب سى ام اين كتاب, آورده است. به عنوان نمونه, خطبه حضرت امير(ع) را كه در آغاز «نهج البلاغه» آمده

1.علاوه بر ۲۸ باب به ترتيب الفباى عربى, باب «لا» نيز قبل از «ياء» افزوده شده و حرف مستقلّى شمرده شده است كه اين كار در كتب پيشينيان, سابقه دارد.

2.گفتيم كه مؤلف در آغاز هر فصل و بابى شماره حكمتهاى موجود در آن را آورده است. بر اين اساس, نسخه هاى موجود, در اغلب ابواب, كاستى ها و بعضاً افزونى دارند.

3.رياض العلماء, ج۴, ص۲۵۳.

صفحه از 183