معرّفي و نقد «عُيونُ الحِكم و المواعظ» - صفحه 174

(الحمدللّه الذى لايبلغ مدحته القائلون…) به نقل از «عيون الحكم» و «نهج البلاغه» ذكر كرده است. ۱
مرحوم مجلسى همچنين درباب «حُبّ الدنيا و ذَمّها» مى گويد:
على بن محمد واسطى در كتاب «عيون الحكم والمواعظ» كه ما آن را از نسخه اصلى قديمى استنساخ كرده ايم, از حضرت امير(ع) نقل مى كند كه فرمود: احذَروا هذه الدنيا… ۲
وى همچنين در باب «مواعظ أميرالمؤمنين» مى گويد:
به نقل از كتاب «عيون الحكم والمواعظ» على بن محمد واسطى كه ما آن را از نسخه اصلى قديمش استنساخ كرده ايم و در موضوع پندها و ياد مرگ, دربرگيرنده 588 گفتار حكمت آميز است. ۳
از اين سخن علامه مجلسى برمى آيد كه مؤلّف, باب سى ام را به فصلهايى تقسيم كرده, در فصلى از آن, روايات مربوط به «المواعظ و ذكر الموت» را در 588 عبارت, آورده بوده است. اين در حالى است كه صاحب «بحار», هيچ يك از گفتارهاى حكمت آميز (كلمات قصار) را به نقل از اين كتاب, ياد نكرده است.
از جمله اشكالاتى كه بر اين كتاب و كتابهاى مشابه (به سانِ «غررالحكم») وارد است, اين است كه مؤلّف, تمام توجّه و اهتمام خود را به حجم اثر و پركردن ابواب و فصول آن معطوف داشته است; بى آنكه آن گونه كه بايسته است, به اِسناد يا معنا و محتواى كتاب خود, توجه كند. بدين ترتيب, مؤلّفْ مقيّد است كه از ترتيب و تنظيمى كه براى كتاب خود طرّاحى كرده, خارج نشود. لذا تا آنجا كه بتواند, كوشش مى كند تا جمله حكمت آميزى بياورد كه آغاز آن, با ترتيب كتاب, همخوانى داشته باشد و ديگر توجّه

1.بحارالأنوار, ج۷۷, ص۳۰۲ـ۳۳۳.

2.همان, ج۷۳, ص۱۰۸.

3.همان, ج۷۷, ص۴۲۵.

صفحه از 183