الاُصول الأربعُمِئة (اصول چهارصدگانه) - صفحه 80

كرده بود, تصنيف نموده است ۱ و افراد كمتر شناخته شده اى چون: ابوعبداللّه حسين بن احمد بن ادريس قمى و محمد بن نعيم سمرقندى هستند. ۲ برخى از اينان, واسطه هاى نقل حديث براى هارون بن موسى تَلَّعُكبرى (م385ق) هستند; محور شاخصى كه همه اصول قابل دسترس در زمانش را روايت كرده است. ۳ گرچه غير ممكن است كه دقيقاً بدانيم چه تعداد از اصول, در دسترس بوده اند; امّا به وسيله مدرك غير مستقيمى مى توان داورى كرد كه اصل هاى روايت شده, خيلى زياد نبوده اند. شاهد مرتبط و معاصر با تلّعكبرى, فقيه مشهور امامى, احمد بن محمد, ابوغالب زرارى (م جمادى اوّل 368) است كه وجيزه اى (رساله اى) به نواده اش ابوطاهر محمد بن عبيداللّه نگاشته است. اين رساله, فهرستى از آثار متقدّم امامى را دربردارد; كتب قديمى اى كه در تملّك خانواده اش (آل اَعيَن) بوده است و ابوطاهر, مى بايستى از آنها محافظت مى كرد. آغاز نگارش اين فهرست, در ذى قعده 356 بوده است و تأليف آن, تا تاريخ رجب 367 به طول انجاميد. ۴

1.الفهرست, ص۷۷.

2.رجال الطوسى, ۴۶۳ . در مورد معاويه بن حكيم, از اصحاب امام رضا(ع) نقل شده است كه ۲۴ اصل را روايت كرده است كه جز وى, كسى ديگر آنها را روايت نكرده است (رجال النجاشى, ش۱۰۹۸). اين مطلب را نجاشى از قول ابن غضائرى نقل كرده است. م.

3.همان, ص۵۱۶. همچنين او براى حيدر, پسر محمد بن نعيم سمرقندى (رجال الطوسى, ص۴۶۳) حديث نقل كرده است: «ما رويته من كتاب أبى محمد عبداللّه بن حمّاد الأنصارى من أصحاب مولانا الكاظم(ع) و نقلته من أصل قرئ على الشيخ الصدوق, الذى ذكر جدّك أبو جعفر الطوسى إنّه لم يكن له نظير فى زمانه و هو هارون بن موسى التلّعكبري…» (تسهيل السبيل, ص۱۶).م.

4.اين كتاب مشهور كه به نام رسالة أبى غالب الزرارى الى حفيده شناخته مى شود, به طور كامل توسط يوسف بحرانى در الكشكول (نجف, ۱۳۸۱, ج۱, ص۱۸۰ به بعد) نقل شده است. همچنين مستقلاً نيز توسط محمد حسن آل ياسين در نفائس المخطوطات (بغداد, ۱۳۷۳, ج۲, ص۵۳ـ۷۳) چاپ شده است. (ر.ك: GAS, I, ۵۴۴); امّا متن اين جا گرچه كامل به نظر مى رسد, در حقيقت, تنها نيمى از كتاب را شامل مى شود و همچنين فهرست موجود در نيمه دوم رساله را ندارد (تحقيق جديد اين رساله, توسط سيد محمد رضا جلالى حسينى در سال ۱۳۶۹ شمسى در قم منتشر شده است.م.).

صفحه از 121