نيز به بَدان از بندگان.
و در بعضى از آيات و بسيارى از اخبار معتبره، نسبت داده نيز به شيطان و در پاره(اى) از اخبار معتبره، نسبت داده شده به جهل مقابل عقل.
و پرواضح است كه نسبت غضب به همه معانى - كه ذكر شد - به همه اشخاص - كه بيان شد غلط و باطل است و تحقيق مطلب اين است كه:
نسبت غضب و اضافه آن به خداوند عالم، صحيح نيست، بلكه محال و ممتنع است، مگر غضب به معناى اول و دويم و سيم مطلقاً و چهارم و پنجم و هشتم - اگر به حق باشند - صحيح و رواست؛ بلكه دور نيست كه غضب، به معناى عدم ترحّم در حق كسى كه مستحق ترحم نيست، به خداوند عالم نيز روا باشد. و نسبت به اضافه آن به ملك، صحيح و روا نيست، مگر غضب به معناى اوّل و دويم مطلقاً و چهارم و هشتم - اگر به حق باشند - و پنجم در حق كسى - كه مستحق عدم ترحم باشد كه صحيح و رواست -؛ بلكه دور نيست كه غضب، نسبت به معناى هشتم نيز، فى الجمله، به مَلِكْ روا باشد.
و نسبت آن به معصومين نيز روا و صحيح نيست، مگر به معناى اول و دويم مطلقاً و چهارم و ششم و هشتم - اگر به حق باشند - و پنجم در حق كسى كه مستحق عدم ترحم باشد، كه صحيح و رواست و نسبت آن به نيكان و بندگان غير معصومين، صحيح و روا نيست، مگر به معناى چهارم و ششم و هشتم - اگر به حق باشند - و پنجم در حق كسى كه مستحق عدم ترحم باشد، كه صحيح و رواست. بلكه فى الحقيقة، غضبى كه در حق نيكان از غير معصومين رواست، راجع به حبّ فى اللّه و بغض فى اللّه است؛ بلكه غضبى كه در حق معصومين نيز رواست، آن هم از اين قبيل است، مادامى كه به معناى اول و دويم نباشد.
و نسبت آن به بَدان از بندگان، صحيح و روا نيست، مگر به معناى چهارم و پنجم و ششم و هشتم.
و از آنچه ذكر شد، معلوم مى شود كه غضبى كه صحيح است، اضافه و نسبت آن به مكلفين ؛ يعنى غضب به معناى چهارم و پنجم و هشتم بر دو نوع است: يكى، غضب لله و فى اللّه است، و اين در وقتى است كه شخصِ محض از براى خداوند عالم به غضب آيد، و اين نوع از غضب، ممدوح است؛ بلكه از افراد حبّ فى الله و بغض فى الله خواهد بود.