حقيقت بندگى (عبوديت) خدا را درك كند؛ زيرا نفس انسان آفريده خدا و خدا آفريننده اوست، او مملوك خدا و خدا مالك اوست، و خداوند نگهبان و مراقب اوست، و يقين به همه اين نكات همان عبوديت است. خداوند متعال مى فرمايد:
خداوند مثلى مى زند به بنده مملوكى كه توان انجام هيچ كارى ندارد.۱
هنگامى كه انسان حقيقت عبوديت را با درك رابطه خود و خدا دريابد، حقايقى را كه بر اين بندگى مترتب مى شود نيز به همان وضوح و شفافيت درك خواهد كرد.
اين حقايق دو جنبه دارند: يكى اينكه آدمى تمام آنها را براى خدا به انجام برساند، و ديگر اينكه بدون اجازه خدا هيچ كدام از اين حقايق را براى غير خدا به كار نبندد:
كسانى كه...از او پروا دارند و از هيچ كس جز خداوند پروا ندارند.۲
انسان براى درك اين حقايق و معارف، تمام اين حقايق را در كتاب نفس مى خواند.
منبع دوم، علم جويى با به كاربستن آن
ممكن است كسى بپرسد كه به كاربستن چه ارتباطى با آموختن دارد. جواب قرآن به اين سؤال واضح و آشكار است:
و از خداوند پروا كنيد و خداوند (بدين گونه) به شما آموزش مى دهد.۳
بدين معنا كه عمل از سرچشمه هاى علم است.
شيخ محمد عبده در تفسير المنار چنين تصور كرده است كه چنين تفسيرى از آيه، راه را براى جاهلانى كه لباس صلاح پوشيده اند و بدون تحصيل علم و دانش، ادعاى شناخت خداوند و فهم قرآن و حديث و دانستن اسرار شريعت دارند، باز مى كند و باعث تصديق ايشان به وسيله عوام مى شود. ۴
1.سوره نحل، آيه ۷۵: ضرب الله مثلاً عبداً مملوكاً لا يقدر على شى ء.
2.سوره احزاب، آيه ۳۹: و يخشونه و لا يخشون أحداً إلا الله.
3.سوره بقره، آيه ۲۸۲: واتقوا الله و يعلمكم الله.
4.تفسير المنار، ج ۳، ص ۱۲۹ .
