حضرت عبدالعظيم از نگاهي ديگر - صفحه 196

ولى متأسفانه براى شناخت شخصيت علمى اين راوى بزرگوار اسناد معتبر كافى در اختيار نداريم، و آنچه درباره وى ذكر شده است، براى پاسخ به بسيارى از سؤالات كافى نيست.
آيا عبدالعظيم حسنى در فقه و كلام، مانند هشام بن حكم و محمد بن مسلم، در رتبه نخست قرار دارد؟
آيا عبدالعظيم حسنى از راويان كثيرالروايه است و در نشر احاديث اهل بيت موقعيت ممتازى داشته و روات فراوانى از وى اخذ حديث كرده اند؟
آيا آن جناب از مؤلّفانى است كه با تأليفات خود، در حفظ معارف تشيع، نقش مؤثرى ايفا نموده است؟
آيا وى در عصر خود به عنوان يك شخصيت علمى مطرح بوده است، و شيعيان براى حل معضلات فكرى خويش بدو مراجعه داشته اند؟
آيا عبدالعظيم حسنى از طرف امامان آن زمان، داراى سمتى مانند وكالت بوده و از موقعيت خاصى نزد ايشان برخوردار بوده است؟و...
با تفحصّ در روايات وى، و با تأمل در آنچه اصحاب رجال و تراجم درباره او آورده اند، پاسخ مثبتى براى هيچ يك از اين سؤالات نمى توان يافت. براى پى بردن به شخصيت حضرت عبدالعظيم از اين راهها مى توان استفاده كرد:

1. تعبيرات اصحاب

احمد بن محمد بن خالد برقى -كه از شاگردان عبدالعظيم حسنى است با تعبير «كان مرضيا» از وى ياد كرده، و به همين مقدار اكتفا نموده است و شيخ صدوق هم پس از يك قرن، هرچند مدفن وى را كاملاً مشخص مى كند، ولى درباره شخصيت وى، بيش از همان تعبير برقى را به كار نمى برد كه: «كان مرضيا».
شيخ طوسى هم در دو كتاب الفهرست و الرجال، چيزى درباره وى ننوشته و با آوردن «رضى اللّه عنه» عبور كرده است. در رجال النجاشى، هرچند يك صفحه به عبدالعظيم اختصاص دارد

صفحه از 201