رساله فتحيه - صفحه 47

هست و اِشعارى به حمد هم دارد و شكّى در تقدّم مرتبه ذات بر مرتبه منعم بودن يا غير آن نيست و آن نه به منزله توحيد است، كه گفت وگوى ما در آن است.
و جوابهاى ديگر هم در دفع اين اشكال و جمع مابين اين دو حديث گفته اند و همين كه مذكور شد، كافى است.
و امّا دويّم ،پس از جمله آنها حديثى است كه كلينى(ره) در كتاب الكافى روايت كرده از محمّد بن مروان كه گفت:

۰.از حضرت صادق(ع) پرسيدم كه كدام يك از اعمال محبوب تر است نزد خداى تعالى؟ پس آن حضرت فرمود: اين كه حمد كنى او را. ۱

و نيز وارد شده كه دعاى جامع، حمد است؛ يعنى جامع همه منافع دنيوى و اخروى است و فوايد آن بيش از ساير اذكار است.
كلينى(ره) در الكافى روايت كرده از مفضل كه گفت:

۰.عرض كردم به خدمت حضرت صادق(ع) كه: فداى تو شوم! تعليم كن مرا دعايى جامع. پس حضرت به من فرمود كه: حمد كن خدا را پس به درستى كه هيچ نمازگذارى باقى نمى ماند، مگر اينكه دعا مى كند از براى تو و مى گويد: سَمِعَ اللّه لمنَ حمده. ۲

و مراد حضرت اين است كه هر كس نماز مى كند مى گويد: «سَمِعَ اللّه لمنَ حمَده» و اين دعايى است كه هر نمازگزارى مى كند از براى حمد كننده؛ يعنى خدا مستجاب كند دعاى هر كس كه حمد خدا را مى كند، پس به سبب دعاى مؤمنان نمازگزار، دعاهاى حمد كننده ها مستجاب است.
و در احاديث بسيار ديگر وارد است كه دعاى برادران مؤمن در حقّ يكديگر مستجاب است؛ چنانكه كلينى به سند بسيار معتبر روايت كرده از فضيل بن يسار، از حضرت باقر(ع) كه فرمود:نزديك تر(ين) دعاها و شنابنده تر(ين) آنها به اجابت دعاى كسى است كه از براى برادران دينى خود بكنند در پشت سر و غايبانه. ۳

1.الكافى، ج ۲، ص ۵۰۳، چاپ آخوندى.

2.همان.

3.همان، ص ۵۰۷ .

صفحه از 60