بررسى سير تاريخى كتابت حديث در شيعه
دكتر مجيد معارف ۱
چكيده
كتابت حديث پس از صدور از معصوم عليه السلام و به دنبال آن تدوين در كتاب هاى قابل اعتماد، از عوامل مهم و مؤثر در حفظ حديث و جاودانگى آن است.نگارش احاديث در شيعه و اهل سنت، به استناد شواهد تاريخى، وضعيت يكسانى ندارد. نگارش احاديث نبوى ـ كه در حال حاضر در منابع حديثى اهل سنت تجسّم يافته است ـ در سير تدوين خود با موانع و محدوديت هاى فراوان روبه رو شده و با فاصله زياد از زمان صدور اوليه محقّق گشت، حال آن كه كتابت حديث در شيعه و نسبت به روايات امامان معصوم عليهم السلام از زمينه هاى مناسب و مساعد برخوردار گرديد. اين مقاله درصدد است تا با اتّكا به شواهد تاريخى به بررسى اين موضوع بپردازد.
كليد واژه ها: حديث، كتابت، تدوين، اصول، مكتوبه، مسائل، صادقين عليهماالسلام.
طرح مسأله
يكى از اختلافات حديث شيعه با حديث اهل سنت به موضوع كيفيت نگارش و تدوين آن مربوط مى شود. در مورد حديث اهل سنت، قطعى و مسلم است كه على رغم موضوع موافق رسول خدا صلى الله عليه و آلهنسبت به كتابت و تدوين رواياتشان ۲ ، و نيز به رغم كوشش هاى محدود و پراكنده در خصوص كتابت پاره اى از روايات آن بزرگوار ۳ و در نتيجه، وجود شواهد متعدد از ظهور مكتوبه هاى حديثى در دوران
1.دانشيار دانشگاه تهران.
2.تاريخ عمومى حديث، ص ۴۶.
3.علوم الحديث و مصطلحه، ص ۱۲ ـ ۲۳.