ه . ابراهيم بن سليمان بن عبداللّه بن حيّان
شيخ طوسى رحمه الله و نجاشى رحمه الله وى را توثيق كرده اند ۱ ؛ ولى ابن غضايرى او را تضعيف نموده و گفته است:
يروى عن الضعفاء كثيرا و فى مذهبه ضعفٌ. ۲
علاّمه رحمه الله در رجال خودش، ضمن نقل توثيق شيخ رحمه الله و نجاشى رحمه الله و تضعيف ابن غضايرى، مى فرمايد: «و حينئذٍ يقوى عندى العمل بما يرويه ۳ ». ۴
آقاى خويى رحمه الله مى فرمايد:
اگر ضعف در مذهب ابراهيم بن سليمان هم ثابت بشود، با وثاقت وى در حديث منافات نخواهد داشت. گرچه ضعف اعتقادى او نيز ثابت نيست؛ به دليل اينكه ثبوت كتاب [الضعفاء] از ابن غضايرى، ثابت نيست. همچنان كه در مقدمه كتاب يادآور شديم. ۵
4. تعارض بين رأى نجاشى رحمه الله و شيخ مفيد رحمه الله (م 413 ق)
نجاشى رحمه الله از شاگردان شيخ مفيد رحمه الله به شمار مى رود و وى از استادش در كتاب رجال خود فراوان ياد كرده است؛ ۶ با وجود اينكه معمولاً در مقام تعارض آراى رجال شناسان، علما رأى نجاشى را به دلائل متعدّد از جمله اضبط بودن وى بر آراى ديگران مقدم داشته اند، اگر بين شيخ مفيد رحمه الله از يك سو و نجاشى رحمه اللهاز سويى ديگر، تعارض پيش آيد، همگان در همه موارد سخن نجاشى را بر شيخ مفيد ترجيح نداده اند. در اينجا تنها به نقل دو نمونه از اين تعارض ها بسنده مى كنم:
الف . مفضّل بن عمر جُعْفىّ
مفضّل از اصحاب امام صادق عليه السلام و امام كاظم عليه السلام است ۷ ؛ نجاشى وى را فاسد المذهب، مضطرب الرواية معرفى نموده ۸ و ابن غضايرى، وى را ضعيف، متهافت، مرتفع القول و
1.الفهرست، ص ۶، ش ۸؛ رجال النجاشى، ص ۱۸، ش ۲۰.
2.الرجال لابن الغضائرى، ص ۴۱، ش ۱۳.
3.در اين هنگام (تعارض اقوال شيخ و نجاشى با ابن غضايرى) نزد من، عمل به رواياتش، رجحان دارد.
4.خلاصة الأقوال في معرفة الرجال ، ص ۵۰، ش ۱۱.
5.معجم رجال الحديث ، ج ۱، ص ۲۲۹، ش ۱۶۶.
6.نجاشى شرح حال (ترجمه شيخ مفيد رحمه الله) را نيز در الرجال خود آورده است. (ر.ك: رجال النجاشى، ص ۳۹۹، ش ۱۰۷۶) و نيز ر.ك: ش ۱۱۴۰، ۱۹، ۳۳، ۳۵، ۴۹، ۵۰، ۵۶، ۷۲، ۸۹، ۱۲۰، ۱۲۱، ۱۲۲، ۱۲۶، ۱۲۸، ۱۴۷، ۱۵۳، ۱۵۶، و...
7.وى از هر دو امام بزرگوار روايت كرده است. (ر.ك: خلاصة الأقوال، ص ۴۰۷، ش ۱۶۴۷؛ رجال الطوسي، ص ۳۰۷، ش ۴۵۳۰ و ص ۳۴۳ ش ۵۱۲۲).
8.رجال النجاشى، ص ۴۱۶، ش ۱۱۱۲.
