داوري در باب تعارض آراي نجاشي و دیگر رجال شناسان متقدم شیعه - صفحه 222

به عنوان نمونه مرحوم مفيد در كتاب ارشاد، در باب نصّ بر حضرت رضا عليه السلام فرموده: از كسانى كه نصّ بر امامت حضرت رضا را از پدر بزرگوارشان، و اشاره به امامت را از خواص و ثقات و اهل ورع و علم و فقه از شيعيان حضرت رضا روايت كرده اند، داوود بن كثير رقّى... و محمّد بن سنان هستند. ۱ اين جمله شيخ مفيد، توثيق صريح درباره محمّد بن سنان است؛ البته مفيد، كلامش را در موضعى از رساله خود كه درباره ماه رمضان تاليف كرده، نقض كرده و فرموده است: روايتى كه دلالت دارد ماه رمضان هيچ گاه نقص نمى شود، شاذّ و نادر است و مورد اعتماد نيست. در طريق اين روايت، محمّد بن سنان است كه مورد طعن واقع شده و اصحاب ما در اتهام و ضعف او اختلاف ندارند و كسى كه اين گونه باشد، بر او اعتماد نتوان كرد. ۲ اين جمله، به تضعيف محمّد بن سنان صراحت دارد؛ و اينها دو كلام متناقضند؛ ولى از نجاشى هيچگاه مناقضه ديده نشده؛ به همين جهت كلام نجاشى مقدم مى شود؛ خصوصا كه شيخ طوسى، نجاشى و ابن غضايرى نيز او را تضعيف كرده اند؛ پس روايت او ضعيف است. ۳

ج . داوود بن كثير رقّى

شيخ طوسى رحمه الله وى را ثقه و از اصحاب امام صادق عليه السلام و امام كاظم عليه السلامدانسته است؛ ۴ شيخ مفيد نيز او را از ثقات امام كاظم عليه السلام و اهل ورع معرفى كرده است؛ ۵ نجاشى و ابن غضايرى او را تضعيف كرده اند؛ ۶ آقاى خويى رحمه الله پس از نقد و بررسى آراى رجال شناسان، از باب تقدم جرح بر تعديل، داوود بن كثير را ضعيف دانسته و اقوال نجاشى، شيخ و ابن غضايرى را بر قول شيخ مفيد رحمه الله و ديگران ترجيح داده است. ۷
آقاى خويى اضافه مى كند:
اينكه گفته شده، شهادت نجاشى، ناشى از شهادت ابن غضايرى است ـ كه به جرح و تضعيف او اعتنا نمى شود ـ يا اينكه چنانكه از عبارت نجاشى بر مى آيد برخاسته از روايت غاليان از او (داوود) است؛ بنابراين، شهادت نجاشى، توان معارضه با شهادت شيخين (طوسى و مفيد) را ندارد، اين از امور شگفت آور است چون هيچ قرينه اى بر اين دو مطلب به ويژه امر دوم وجود ندارد. چگونه ممكن است، روايت غاليان از كسى، سبب حكم به ضعف او از نظر نجاشى باشد در هر حالى كه وى متخصص اين فن (رجال) است.

1.ر.ك: همان، ج ۲، ص ۲۴۸.

2.ر.ك: رسالة الردّ على اهل العدد، ص ۲۰ (مجموعه مصنفات شيخ مفيد، ج ۹).

3.التنقيح، خويى، ج ۱، ص ۴۲۰؛ نيز ر.ك: معجم رجال الحديث ، ج ۱۶، ص ۱۵۱ ـ ۱۶۳، ش ۱۰۹۱۱.

4.رجال الطوسي، ص ۲۰۲، ش ۲۵۶۷ و ص ۳۳۶، ش ۵۰۰۳.

5.الارشاد، ج ۲، ص ۲۴۸؛ معجم رجال الحديث ، ج ۷، ص ۱۲۳.

6.رجال النجاشى، ص ۱۵۶، ش ۴۱۰؛ الرجال لابن الغضائرى، ص ۵۸، ش ۴۶.

7.معجم رجال الحديث ، ج ۷، ص ۱۲۲ ـ ۱۲۷، ش ۴۴۲۰.

صفحه از 235