سهل بن زياد گرچه به ضعف شهرت يافته، به دليل توثيق شيخ طوسى رحمه الله تأمل برانگيز است و ديگر اينكه كثير الرواية است و رواياتش مورد پذيرش و به آنها فتوا داده شده است. و ديگر اينكه، گروهى از اصحاب از وى روايت كرده اند... بدين ترتيب، همگى نشانه هاى وثاقت، اعتماد و قوت در او جمع است. ۱
آقاى خويى رحمه الله وجوهى را كه وحيد در توثيق سهل بن زياد ياد آوره، ناتمام دانسته، مى فرمايد:
بر فرض قبول آنها چگونه مى توان بر آنها اعتماد كرد در حالى كه احمد بن محمّد بن عيسى، ابن وليد، ابن بابويه، ابن نوح، شيخ و نجاشى به ضعف او گواهى داده اند. بلكه از سخن شيخ طوسى در استبصار چنين بر مى آيد كه ضعف او مورد اتفاق همه ناقدان اخبار است. بنابراين، جز گواهى شيخ در رجالش بر وثاقت سهل و وقوع او در اسناد كامل الزيارت و تفسير على بن ابراهيم قمى باقى نمى ماند. واضح است كه نمى توان بر آنها اعتماد نمود، بلكه به احتمال زياد، توثيق او يا ناشى از سهو القلم شيخ، و يا زيادت نسخه برداران است. ۲
ملا محمّد تقى شوشترى گرچه توثيق شيخ رحمه الله را در برابر اتفاق رجال شناسان بر تضعيف سهل بن زياد از درجه اعتبار ساقط دانسته، در پايان بحث، فراوانىِ روايات كلينى را از سهل دليل بر اعتمادش به او شمرده و احتمال داده كه توثيق شيخ نيز به همين جهت باشد و از اين روى، روايات سهل در الكافى را معتبر شناخته است. ۳
شيخ انصارى رحمه الله درباره سهل مى گويد:
امر درباره او سهل است؛ زيرا حديث بسيار نقل مى كند و اين خود، نشانه توثيق اوست. ۴
آية اللّه حكيم و آية اللّه بروجردى و آية اللّه خوانسارى و امام خمينى رحمه الله نيز، كثرت روايت و اتقان آن و توجه وافر مشايخ حديثى به روايات سهل را از جمله قرائن وثاقت وى دانسته اند. ۵
امام خمينى رحمه الله درباره سهل بن زياد چنين مى گويد:
...فان سهل بن زياد و ان ضُعِّف، لكن المتتبع فى رواياته يطمئن بوثاقته من كثرة رواياته و اتقانها و اعتناء المشايخ بها. فوق ما يطمئن من توثيق اصحاب الرجال كما رجّحنا بذلك وثاقة ابراهيم بن هاشم القمى و محمد بن اسماعيل النيشابورى (راوية الفضل بن شاذان) و
1.الرجال السيد بحر العلوم ، ج ۳، ص ۲۳ و ۲۴ پاورقى.
2.ر.ك: معجم رجال الحديث ، ج ۹، ص ۳۳۷ ـ ۳۴۰
3.قاموس الرجال ، ج ۵، ص ۳۶۰ ـ ۳۶۲.
4.الصلاة ، ج ۶، ص ۷۶، چاپ كنگره.
5.ر.ك: مستمسك العروة الوثقى ، ج ۵، ص ۳۶۵؛ تقريرات آية اللّه بروجردى ، ج ۱، ص ۲۶۰؛ جامع المدارك ، ج ۷، ص ۲۷۹.